İplikçi İsmail Dede Türbesi, İzmir ili Konak ilçesi, Namazgah semtinde, Emir Sultan Türbesi'nin yaklaşık 50 metre kuzeybatısında yer almaktadır. Türbenin bulunduğu sokak, yakın zamana kadar "İplikçi İsmail Sokağı" olarak adlandırılmıştır.
İSMAİL DEDE'NİN KİMLİĞİ VE TÜRBE YAPISININ TARİHİ
İplikçi İsmail Dede'nin kimliği hakkında kesin bilgi bulunmamaktadır. Türbenin güneydoğu cephesinin önünde yer alan küçük haziredeki mezar taşları dışında, türbenin inşa veya onarım tarihiyle ilgili herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. En eski mezar taşı kitabelerinden biri, 1129/1716-17 tarihlerine ait olup Feyzullah Efendi'ye aittir. Hazirelerin, genellikle cami ve medrese gibi mimari yapılar çevresinde oluştuğu göz önüne alındığında, türbenin bu mezar taşından önce inşa edilmiş olması muhtemeldir. Yapının mimari özellikleri, kesin bir inşa tarihi belirlemeyi zorlaştırmaktadır.
İplikçi İsmail Dede Türbesi, yaklaşık 200 metre doğusunda bulunan Emir Sultan Türbesi’yle büyük benzerlikler göstermektedir. Malzeme kullanımı ve diğer mimari özellikler açısından birbirine yakın tarihlerde inşa edilmiş olabilecekleri düşünülebilir. Emir Sultan Türbesi'nin 1882-83 yıllarında onarım gördüğü bilindiğine göre, İplikçi İsmail Dede Türbesi’nin de 18. yüzyıl başlarında inşa edilmiş olabileceği öne sürülmektedir.
HAZİRE VE MİMARİ ÖZELLİKLER
Türbenin doğu cephesi önündeki hazirede, çoğu büyük oranda toprak altına gömülmüş sekiz mezar taşı yer almaktadır. Hazire, bir giriş ve pencereye sahip yüksek bir duvarla çevrelenmiştir. Türbe duvarları, kasnak ve kubbe son zamanlarda çimentolu harçla sıvanmış olup, dökülen sıvalar arasından duvarların devşirme taşlarla inşa edildiği gözlemlenmektedir.
Türbe, ortasında fıskiye havuzu bulunan bir avlu etrafında sıralanmış bir mescit ve çeşitli mekanlardan oluşan bir yapıdır. Bugün harabe halde olan bu yapıların, zaviyeye ya da tekkeye hizmet eden bir kuruluş olup olmadığına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Avlu çevresindeki yapılar, yakın dönemde eklenmiş izlenimi vermektedir.
PLAN VE YAPISAL DETAYLAR
Türbe kare planlı olup, üstü yaklaşık 50 cm. yüksekliğindeki sekizgen kasnağa oturan yarım küre kubbe ile örtülüdür. Kubbenin dış yüzeyi alaturka kiremitlerle kaplanmış ve kasnakla kubbe arasındaki saçak büyük ölçüde tahrip olmuştur. Doğu cephede, hazireyi çevreleyen yüksek duvarın güney yüzünde taş söveli, yuvarlak kemerli bir giriş bulunmaktadır.
Mahalle halkına göre, 1970'li yıllarda türbenin içindeki sanduka kaldırılmış, kubbe ise ahşap tavanla kapatılarak bir konuta dönüştürülmüştür. Türbe ve çevresindeki diğer yapılar şu anda harabe halindedir. Türbe, kubbe ile gövde arasında bir kasnak bulunan türbelerle benzerlik göstermektedir; bu tür yapılar, özellikle XIV. yüzyıldan itibaren yaygınlaşmıştır.
İPLİKÇİ İSMAİL DEDE TÜRBESİ’NE NASIL GİDİLİR?
Metro: İzmir Metro'sunun M1 hattı ile "Basmane" istasyonunda inebilirsiniz. İstasyondan çıktıktan sonra türbeye yaklaşık 10 dakikalık bir yürüyüşle ulaşabilirsiniz.
Otobüs: Şehir merkezinden kalkan otobüs hatlarıyla Basmane semtine ulaşabilirsiniz. Otobüsle Basmane'ye geldikten sonra türbeye yürüyerek kolayca gidebilirsiniz.
Özel Araç ile: İzmir şehir merkezinden özel araçla geliyorsanız, Basmane yönüne doğru ilerleyin. İplikçi Mahallesi'ne vardığınızda 341. Sokak’ta türbeye ulaşabilirsiniz. Yakın çevrede otopark bulmak mümkün.
