Kadınlarda şiddetli adet sancıları, kronik pelvik ağrı ve kısırlık gibi belirtilerle kendini gösteren ve halk arasında “çikolata kisti” olarak bilinen endometriozis, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir sağlık sorunu olarak öne çıkıyor. Medical Park İzmir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Fügen Erdem Ünsal, endometriozisin tanı ve tedavi sürecine ilişkin önemli bilgiler verdi.
Rahim Dışında Endometrium Dokusu Gelişiyor
Endometriozisin, rahmin iç tabakasını oluşturan endometrium dokusunun rahim dışında yerleşip büyümesiyle ortaya çıktığını belirten Op. Dr. Ünsal, bu dokuların yumurtalıklar, fallop tüpleri, bağırsaklar ve karın boşluğunda yerleşebileceğini ifade etti. Her ay adet döngüsüyle birlikte kalınlaşıp kanayan bu dokular, rahim dışında dökülecek bir alan bulamadığında çevrede birikerek koyu kıvamlı, kahverengi sıvılar oluşturuyor. Özellikle yumurtalıklarda biriken bu sıvılar, görüntüsü nedeniyle “çikolata kisti” adını alıyor.
Belirtiler Göz Ardı Edilmemeli
Endometriozis her kadında farklı belirtilerle seyredebilirken, bazı kadınlar hastalığı belirti göstermeden geçirebiliyor. Ancak pek çok hastada şiddetli adet ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı, dışkılama ya da idrar yaparken zorlanma ve kısırlık gibi semptomlar ortaya çıkabiliyor. Dr. Ünsal, endometriozisin yumurtalık rezervini azaltabildiğine, tüplerde yapışıklıklara neden olarak gebelik ihtimalini düşürdüğüne dikkat çekiyor.
Endometriozisin nedenleri kesin olarak bilinmese de çeşitli teoriler üzerinde duruluyor. Bunlar arasında adet kanamasının geriye doğru karın boşluğuna akması, bağışıklık sisteminin zayıflığı, genetik yatkınlık ve hormonal dengesizlikler yer alıyor. Ayrıca geçirilmiş karın içi ameliyatların, endometrial dokunun farklı bölgelere yayılmasına neden olabileceği de düşünülüyor.
Tanı Görüntüleme ve Cerrahi Yöntemlerle Konuluyor
Endometriozis tanısı genellikle şikâyet öyküsü, fizik muayene ve çeşitli görüntüleme yöntemleriyle konuluyor. Ultrasonografi ve MR görüntüleme gibi yöntemlerle kistlerin varlığı saptanabiliyor. Ancak hastalığın kesin tanısı, laparoskopi adı verilen kapalı ameliyat yöntemiyle konuluyor. Bazı durumlarda CA-125 gibi tümör belirteçleri de tanıya destek oluyor.
Tedavi Kişiye Özel Planlanıyor
Endometriozis tedavisinde hastanın yaşı, belirtilerin şiddeti, kistin büyüklüğü ve yerleşimi ile gebelik planı gibi unsurlar dikkate alınıyor. Hafif ağrılar ilaçlarla kontrol altına alınabilirken, daha ciddi vakalarda hormonal tedaviler ve cerrahi müdahale gerekebiliyor. Hormonal tedaviler, endometrial dokunun büyümesini durdurmayı amaçlarken, laparoskopik cerrahiyle kistlerin alınması ve yapışıklıkların giderilmesi sağlanabiliyor. Gerekli durumlarda rahim ve yumurtalıkların alınmasına kadar ilerleyen cerrahi seçenekler de değerlendirilebiliyor.
Uzman Uyarısı: Gecikmeyin
Op. Dr. Fügen Erdem Ünsal, özellikle şiddetli adet sancısı, kronik pelvik ağrı veya kısırlık gibi şikâyetleri olan kadınların, bu belirtileri hafife almadan bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmaları gerektiğini vurguluyor. Erken tanı ve kişiye özel planlanan tedaviyle çikolata kisti kaynaklı sorunların kontrol altına alınabileceğini belirten Ünsal, yaşam kalitesinin artırılmasının mümkün olduğuna dikkat çekiyor.
