Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından yayınlanan yeni rapor, her gün en az üç eski uydu ya da roket parçasının Dünya’ya geri döndüğünü ortaya koydu. Beetekno’da yer alan habere göre; Uzmanlar, uzay çöpü miktarındaki artışın, atmosferin sağlığı ve dünya üzerindeki insanların güvenliği açısından büyük bir risk oluşturabileceğini vurguluyor.
Uzay Çöpünün Hızla Artan Sayısı
“Uzay Çevre Raporu”na göre, 2024 yılı boyunca 1.200’den fazla büyük cisim atmosfere geri dönerken, sayısız küçük uzay çöpü parçası da Dünya’ya düştü. Ancak bu yoğun “uzay çöpü yağmuru”na rağmen, yörüngedeki çöp miktarının azalması bir yana, artmaya devam ettiği görülüyor. Şu anda, Dünya’nın etrafında 10 cm'den büyük yaklaşık 45.700 nesne bulunuyor.
Bu artışın en büyük sebeplerinden biri, ömrünü tamamlayan doğal uydulardan kaynaklanıyor. Bunun yanı sıra, uzayda gerçekleşen çarpışmalar ve patlamalar da 2024’te 3.000’den fazla yeni izlenebilir parçanın yörüngede dolaşmasına neden oldu. Bugün itibarıyla aktif olarak Dünya’nın yörüngesinde 9.300’den fazla uzay aracı yer alıyor ve bu sayı her geçen gün artıyor.
Atmosfer Üzerindeki Etkileri ve Gelecek Riskleri
Astrofizikçi Jonathan McDowell, uzay faaliyetlerinin artık atmosferi ve uzay ortamını etkileyecek boyutlara ulaştığını belirtiyor. Özellikle SpaceX’in Starlink uyduları, atmosfere geri dönen nesnelerin büyük bir kısmını oluşturuyor ve bu sayı her geçen gün artmaya devam ediyor. McDowell, bu durumun, atmosferde yanarak alüminyum oksit gibi maddelerin açığa çıkmasına neden olduğunu, bu maddelerin de ozon tabakasına zarar verebileceği konusunda endişelerini dile getiriyor.
University College London’dan Profesör Eloise Marais de, her gün atmosfere giren üç büyük nesnenin endişe verici bir eğilim oluşturduğunu ve bunun atmosferde öngörülemeyen sonuçlara yol açabileceğini ifade ediyor.
Dünya’ya Düşen Parçaların Tehdit Oluşturması
Şu anda, çoğu uydu atmosferde tamamen yanarak Dünya’ya zararsız bir şekilde düşüyor. Ancak bazı büyük parçaların yeryüzüne ulaşma ihtimali hala devam ediyor. Örneğin, Rus yapımı 2,5 ton ağırlığındaki casus uydusu Kosmos 1340’ın bazı parçalarının yeryüzüne ulaşmış olması muhtemel.
Bunların yanı sıra, geçtiğimiz yıl yaşanan bazı olaylar, uzay çöpü riskinin ciddiyetini gözler önüne seriyor. 2025 Şubat ayında, bir SpaceX Falcon 9 roketinden geriye kalan yanmış parçalar Polonya ve Ukrayna’ya dağılmıştı. Ayrıca, 2024 Mart ayında Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan atılan bir batarya paleti, bir evin çatısını delmişti. Bu tür kazalar, her yeniden girişte tehlikenin arttığını ve bir gün uzay çöpü nedeniyle ciddi bir kazanın yaşanabileceğini gösteriyor.
Uzay Çöpü Sorununun Çözülmesi İçin Adımlar Atılmalı
McDowell, uzay çöpü ile ilgili risklerin ciddiyetine dikkat çekerek, “Bir gün şanssız bir an yaşanacak ve uzay çöpü birinin canını yakacak” şeklinde uyarıyor. ESA, eski uyduların yörüngeden çıkarılması için çabaların arttırılması gerektiğini vurguluyor. Ancak, uyduların yüzde 90’ının başarıyla yörüngeden çıkarılması durumunda bile uzay çöpü miktarının artmaya devam edeceği öngörülüyor.
Bugün, Dünya’nın alçak yörüngesindeki aktif uydu sayısı, bazı bölgelerde uzay çöpü miktarına neredeyse yaklaşmış durumda. ESA verilerine göre, 10 cm’den büyük nesnelerin yanı sıra, 1-10 cm arasında 1,1 milyon ve 1 cm’den küçük 130 milyondan fazla parça uzayda dolaşıyor. Bu artış, hem uzay trafiğini hem de Dünya’nın atmosferini tehdit eden kalıcı bir problem yaratıyor.
