Türkiye'de uzun yıllar boyunca evde çocuk büyüten, yaşlı bakan, evin her türlü işini karşılıksız şekilde üstlenen milyonlarca kadın, emeklilik sisteminin dışında bırakılmıştı. Ancak bu durum artık değişiyor. Hükümetin yeni sosyal politika adımı kapsamında, ev hanımlarına yönelik emeklilik sistemi kurulması için düğmeye basıldı. Yıllarca görünmeyen emeğiyle toplumun temelini taşıyan kadınlara, sosyal güvence sağlanarak hak ettikleri emeklilik imkânı tanınacak.
Ekonomist Muhammet Bayram’ın TGRT Haber ekranlarında yaptığı açıklamalara göre, Türkiye’de doğum oranlarının tehlikeli bir şekilde düşmesi, bu yeni düzenlemenin temel sebeplerinden biri.
Türkiye'de doğurganlık oranı 2,11 seviyesinden 1,5'in altına geriledi. Bu düşüş, önümüzdeki yıllarda nüfusun yaşlanması, iş gücü kaybı ve ekonomik büyümenin yavaşlaması gibi ciddi demografik sorunlara yol açabilir.
Bayram, ev hanımlarının yalnızca evde değil, toplumun tüm yapısında önemli bir iş gücü oluşturduğunu vurgularken; bu kesime sosyal güvence sağlanmasının hem sosyal adalet hem de demografik denge açısından kritik olduğunu belirtti.
Yeni sistemin en dikkat çeken başlığı, “25 yıl evli kalma” şartı. Bu süreyi dolduran kadınların, belirli bir prim gününü tamamlamaları halinde emekli olabilecekleri belirtiliyor.
Üzerinde durulan prim günü sayısının 3.600 ile 5.400 gün arasında olması bekleniyor. Bu sistemle birlikte, ev hanımları da aktif sigortalılar gibi primlerini belirli oranlarda yatırarak emeklilik hakkı kazanabilecek.
Ancak burada önemli bir fark var: Sistem yalnızca mevcut ev hanımlarını değil, aynı zamanda gelecekte evlenecek genç kadınları da kapsıyor. Bu sayede hem evlilik hem de annelik teşvik ediliyor.
Yeni modelin erişilebilirliğini artırmak için önemli bir devlet desteği de planlanıyor. Ev hanımlarının yatıracağı sigorta priminin üçte biri devlet tarafından karşılanacak. Örnekle açıklamak gerekirse: Aylık 1.000 TL prim yatıran bir kadın için devletin 300 TL’sini üstlenmesi, sistemin daha cazip hale gelmesini sağlayacak.
Bu destek, özellikle düşük gelirli ailelerin sisteme katılımını artırmayı hedefliyor. Kadınların kendi emeklilik haklarına sahip olabilmesi, ekonomik bağımsızlıklarını da destekleyen büyük bir sosyal dönüşüm anlamına geliyor.
Muhammet Bayram, bu sistemin yalnızca evli ve çocuklu kadınları değil, yeni evlenecek genç kadınları da kapsadığını vurguluyor. 25 yıl evli kalma şartı, uzun vadeli aile kurmayı destekleyici bir politika olarak öne çıkıyor. Ayrıca doğurganlık oranlarını artırmak amacıyla genç çiftlere farklı teşviklerin verilmesi de gündemde.
Emeklilik yaşına dair kesin bir sınırlama henüz belirlenmemiş olsa da, Bayram, EYT benzeri bir uygulama ile kadınların 43-45 yaş aralığında emekli olabileceğini de ifade etti. Bu, emekliliğin daha erken bir yaşta mümkün hale gelmesini sağlayarak, sisteme olan ilgiyi artırabilir.
Ev hanımlarına yönelik sistemin bir diğer ayağı da doğum teşvikleri. Aile kurmayı özendirmeye yönelik yeni destek paketine göre:
İlk çocuk için: 5.000 TL
İkinci çocuk için: 1.500 TL
Üçüncü ve sonrası için: her çocuk başına 5.000 TL
Bu kapsamda üç çocuklu bir ailenin alabileceği toplam doğum desteği 11.500 TL’yi buluyor. Bu desteklerin ilerleyen süreçte artırılması ya da doğrudan aylık yardım haline getirilmesi de gündeme gelebilir.
Kadınların sadece ev hanımı olarak değil, iş gücü piyasasında da var olabilmeleri için destekleyici adımlar planlanıyor. Buna göre:
Belirli bir çalışan sayısını aşan iş yerlerine kreş açma zorunluluğu getirilecek.
Kadın çalışanlar için uzaktan çalışma, esnek mesai ve hibrit modeller uygulanacak.
Devlet, çalışan annelerin hem çocuklarıyla ilgilenmelerini hem de kariyerlerini sürdürebilmelerini sağlayacak yapısal değişikliklere hazırlanıyor.
Bu adımlar, kadın istihdamını artırmakla kalmayacak; aynı zamanda uzun vadede ekonomik büyümeye ve toplumsal refaha doğrudan katkı sağlayacak.
Uzun yıllar boyunca sosyal güvenceye erişemeyen ev hanımları için bu düzenleme, bir dönüm noktası olarak görülüyor. Yalnızca sosyal yardım değil, doğrudan emeklilik hakkı tanınması; kadınların toplumdaki statüsünü güçlendiren tarihi bir adım niteliğinde. Şimdilik taslak aşamasında olan bu düzenleme, önümüzdeki aylarda Meclis gündemine taşınarak yasalaşabilir.
Ev hanımlarının görünmeyen emeğini görünür kılma çabası, sadece sosyal adaletin değil, aynı zamanda kalkınma ve demografik sürdürülebilirliğin de bir gerekliliği. Devlet destekli prim modeli, kreş zorunluluğu, hibrit çalışma imkanları ve doğum teşvikleriyle birlikte şekillenecek bu yeni sistem, milyonlarca kadının hayatını değiştirecek potansiyele sahip.
