Yağmur Daştan / EGE TELGRAF- Türkiye, 14 ve 28 Mayıs’ta gerçekleşen iki turlu genel seçimleri geride bıraktı. Mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun yarıştığı seçimde kazanan Erdoğan oldu.
Siyaset bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun, seçim sürecine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Seçmen tercihleri, muhalefetin gelecek haritası ve önümüzdeki yerel seçimlere dair görüşlerini paylaşan Tosun, dikkati çekecek açıklamalarda bulundu.
Bu seçimde seçmen tercihleri açısından ciddi bir radikal kırılma görülmediğini belirterek açıklamalarına başlayan Prof. Dr. Tosun, “Tayyip Bey ve Kemal Bey arasındaki oy farkının 4 ila 5 puan olmasının bir göstergesi radikal bir değişimin olmadığı anlamında. Diğer yandan bakıldığında her iki blok için de Türkiye’de ikili bir tablo var. Bu da seçim haritasına yansıyor. Kemal Bey’e oy verenlerin ülkenin ağırlıklı olarak batısında bulunan daha modern, liberal ve seküler seçmenin yoğunlukta olduğu illerde olduğunu görüyoruz. Buna karşılık batıdan doğuya doğru gidildikçe, orta Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde, geleneksel sosyal yapının, ilişkilerin, siyasal değerlerin egemen olduğu, lider kültünün çok baskın olduğu, aday ile seçmen arasında kurulan duygusal bağın çok belirleyici olduğu, özerk oy kullanmaktan ziyade aile, sosyal çevre, iş çevresi gibi birtakım geleneksel sosyal örgütlerin seçmen tercihlerini şekillendirdiği bir coğrafya dikkati çekiyor. Özellikle güney doğu illerini dikkate aldığımızda orada da ayrı bir tablo var ancak son tahlilde partilerinin desteklemesi açısından da Kemal Bey’e yönelik tercih örüntüsü daha baskın çıktı. Bu seçimde çok net olarak görülüyor ki Türkiye’de seçmen lider ile güçlü, organik bir duygusal bağ kurduğu takdirde onu terk etmiyor. Tayyip Bey ile seçmen arasında kurulan ilişki bunun bir kanıtı olarak okunabilir” dedi.
ADAY TERCİHİNDE BÜYÜK KENT VE KÜÇÜK KENT AYRIŞMASI
Bu süreçte en çok tartışılan unsurların ekonomik kriz ve deprem olduğunun da altını çizen Tosun, “Bu yaşananların seçime etkisi çok merak ediliyordu. Bu seçimde özellikle büyük kentlerde ekonomik krizin seçmen tercihine etkisi daha küçük kentlere kıyasla daha fazla. Ekonomik krizi doğrudan hisseden seçmenlerin yeni bir arayışa yöneldiği ve desteklerinin daha fazla Kemal Bey yönünde olduğu anlaşılıyor. İzmir, İstanbul, Ankara, Bursa, Adana gibi kıyı illerinde hem sosyal yapıdan kaynaklanan hem de ekonomik krizin daha derinden etkilediği kentlerde seçmenin değişim mesajı vermesi söz konusu oldu. Daha küçük kentlerde değişim yerine duygusal bağın etkisi ve krizin etkisinin küçük yerleşim birimlerinde göreli yoksulluk nedeniyle yani bu krizin yoksullaşmaya yol açıcı etkisini daha az hissetme söz konusu. Bu durum sosyal dayanışma ile olabilir, son zamanlarda emekli maaşlarının artması, asgari ücretin artırılması, sosyal yardımlar ve bireyler için güven unsuru olarak ulusal prestij yatırımları ile de görülebilir. Bundan kaynaklı aday tercihi anlamında büyük kent ve küçük kent ayrışması ortaya çıktı” ifadelerini kullandı.
MUHALEFETTE DEĞİŞİM OLACAK MI?
Bundan sonraki süreçte muhalefetin izleyeceği yol merak ediliyor. Konuyla ilgili de görüşlerini paylaşan Tosun, şu açıklamalarda bulundu: “CHP, tarihi, arka planı ve kökleri çok eski bir parti. Dolayısıyla bu seçimde alınan sonuç üzerinden bir lider değişimi çok mümkün durmuyor. Partinin profesyonel yapıları, örgüt ve örgüt içi dengeler var. Lider değişimi temelli değişimler de süratli olan şeyler değil; zamana yayılan gelişmeler. Örgütten böyle bir istek ve talep gelirse bu değişim süreç içinde gerçekleşebilir. Evet, seçimden beklenen başarı elde edilmediği için duygusal olarak ilk anda bazı tepkilerin çıkması doğal ve anlaşılabilir. Ancak seçmenin taleplerinden çok, buna karar verecek olan partinin profesyonel örgütü. İYİ Parti için bakıldığında da genel olarak orada da böylesi bir tartışma olabilir ancak Genel Başkan Meral Akşener hem seçmen tabanında hem de partinin örgütsel yapısı içinde güçlü ve karizmatik bir aktör. Dolayısıyla beklentilerin neden gerçekleşmediği sorgulanır ve ondan sonra parti yoluna devam eder.”
GENEL SEÇİM YEREL SEÇİMİ NASIL ETKİLER?
Son olarak 14 ve 28 Mayıs’ta çıkan tablonun yerel seçimleri üzerine etkisini de değerlendiren Prof. Dr. Tanju Tosun, “Genel seçimin yerel seçime etki edip etmeyeceğini önümüzdeki süreçte daha net görebiliriz. Ancak şunu biliyoruz ki Türkiye’de seçmen politik bilinci her zaman için yüksek olan bir seçmendir. Yerel seçimlerdeki tercihi ile genel seçimlerdeki tercihi değişebilir. Yerel seçimlerde belediye yönetimini, başkanın performansını dikkate alarak oy kullanır. Genel seçimlerde ise lider, parti algısı belirleyici olur. Sonuçta yerel yönetimlerin önüne önümüzdeki süreçte ciddi engeller konulmadığı takdirde seçmen belediyelerin ve başkanların performansına bakacak, ona göre tercihte bulunacak. Memnun değilse yönetimleri değiştirebilir. Bire bir yerel seçim ile genel seçim havasını ve seçmen tercihleri anlamında aynı düzlemde düşünmemek gerekir” diye konuştu.
