“Balığa denizden başkası azaptır” demiş Rumi. Ama bu günlerde balığa kirlilik yüzünden deniz de azap... İşte, bu sorunu çözmeye çalışan Kadın Balıkçılar Derneği İktisadi İşletmesi Genel Müdürü Melike Gündüz, sürdürülebilirliğin dünyaya önemini ve “Mavi Pazar Yeri” projesinin bu uğurda yaptığı çalışmaları anlattı.
“Maviye çok büyük bir tutkum var. Hayatımı bu ‘mavi’ üzerine kurdum” sözleriyle açıklamalarına başlayan Gündüz, “Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden mezun oldum. 2014 yılından itibaren de ‘Kadın balıkçılar’ üzerine çalışmalar yapıyorum. Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV) ve Değişim Liderleri Derneği (DLD) gibi sivil toplum kuruluşlarına gönüllü olarak destek vermeye başladım. Bundan sonraki dört yıl boyunca tamamı kadın işçilerden oluşan özel denizel sektörlerde üretim ve pazarlama alanlarında yöneticilik yaptım. Kadın çalışanların liderlik bilgi, beceri ve motivasyon kazanmaları için şirket içi eğitimler verdim. Bir taraftan da 2019 yılından beri Kadın Balıkçılar Derneği ile iş birliklerim devam etti. Denizel sektörlerde kadın ve erkeğin eşit olarak yer alması ve eşit haklara sahip olması için gönüllü olarak Kadın Balıkçılar Derneği’nde çalışmalarıma devam ettim. Mavi Pazar Yeri projesi aslında 2007 yılında Huriye Göncüoğlu’nun yüksek lisans bitirme tezi. “Ege’nin Kadın Balıkçıları” isimli tezinde, Ege kıyılarında küçük ölçekli balıkçılık yapan kadınların var olduğunu ortaya koyuyor. Bundan sonra yıllar içerisinde farklı destek programları ve sivil toplum kuruluşları tarafından iş birlikleri içerisinde bulunduruluyor. 2018 yılına kadar yine Ege’nin Kadın Balıkçıları gibi kıyı balıkçılığını kapsayan projeler üretiliyor. 2019’da da bu projelerde çalışan siyasetçiler, biyologlar, mühendisler bir araya gelerek güçlü bir kadro oluşturuluyor ve dernek bu şekilde kuruluyor. Ve yolculuk bu şekilde başlıyor” dedi.
‘DENİZDEN İLHAM ALANLAR’
Gündüz, sözlerini şu ifadelerle sürdürdü: “Pandemi çok büyük bir ekonomik buhrana sebep oldu. Bu süreçte yaptığımız mavi ekonomi, sürdürülebilir balıkçılık, çevre bilimcilik projelerinin yanı sıra hayatımız içindeki kadın balıkçılar için de bir farkındalık yaratmamız gerektiğine karar verdik. Evine kapanan kadınların ürettiklerini satacak pazar bulamaması, sosyal medya kullanımında aksaklıklar gibi çeşitli problemler bu projeyi geliştirmemiz için bize ilham oldu. Mavi Pazar Yeri projesi de böyle ortaya çıkmış oldu. Bu amaçlar doğrultusunda adil üreticilerimizle birlikte atık miktarının en az seviyede olacağı ve geri dönüşüm miktarını en üst düzeyde tutan bir üretimi teşvik ederek sürdürülebilir ve etik üretimi destekliyoruz. Özlemini duyduğumuz Mavi Gelecek ve denizlerimiz iyileşmesi için çalışıyoruz. Denizden ilham alan kadınlarla iş birliği yapmamız gerektiğini düşündük. Bu düşünceyle hem kadın üreticileri aramaya başladık hem de emeklerini ortaya koyabilecekleri bir pazar yeri arayışına girdik.”
‘SÜRDÜRÜLEBİLİR OLMALI’
Proje içinde kadının neden önemli olduğunu da yorumlayan Gündüz, “Kadınlar üretkendir, tüketici değil. Ellerine aldıkları ürünleri dönüştürüp yıllarca başka amaçlar için de kullanabilip hem kendi hayatlarını hem de başkalarının hayatlarını kolaylaştırır. Çevre bilinci ve aile ekonomisinde de çok ciddi söz sahibidirler. Bu yüzden onların yaratıcılıklarından faydalanmak bizim için çok heyecan verici” dedi. Üreticilerinin bazı kriterlere sahip olması gerektiğinin altını çizen Gündüz, “Sürdürülebilirlik ve sorumlu üretim hem bizim için hem de dünyamız için çok önemli. Bize başvuru yapan üretici arkadaşlarımızdan da beklediğimiz hassasiyet bu noktada başlıyor. Üreticilerimizi seçerken ‘Geri dönüşümünüz mevcut mu?’, ‘Ürünler yeteri kadar doğal dengeye uygun ürünler mi?’ sorularını soruyoruz. En önemli kriterimiz bu. Üretilen ürünler hem www.mavipazaryeri.com e-ticaret sitemiz üzerinde satışa sunulmuştur, hem de trendyol, instagram, facebook ve good4trust gibi pazaryerlerinde bulunan dükkanlarımızdan satıştadır. Mavi Pazaryeri adı ile sosyal medya hesaplarımıza ulaşabilir, bizleri destekleyebilirsiniz. Ürün kataloğumuzu oldukça geniş tutmaya çalıştık. Bunun en önemli sebebi birçok potansiyel kitleye ulaşabilmek ve daha görünür olabilmekti. Ürünler arasında takı koleksiyonlarımız, ev dekorasyon ürünleri, çocuk ve yetişkin kitapları, özel günleriniz için paylaşabileceğiniz E-kartlarımız mevcut. Yeni projeler için fikirlerimiz var ama tüm dikkatimizi bu proje için yoğunlaştırdık. Şu an iş birliği içerisinde olduğumuz üretici kadınlar ile yeni kataloglar ve ürünler geliştirmekteyiz. Yıl sonuna kadar hem çalıştığımız üretici sayısını hem de ürün çeşitliliğini arttırmayı hedeflemekteyiz. Üretici olmak isteyen üretici kadınlarımız web sitemiz üzerinden “Üretici Ol” formunu doldurarak bizimle iletişime geçebilirler. Özlemini duyduğumuz Mavi Gelecek ve denizlerimiz iyileşmesi için çalışmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
Kadın Balıkçılar Derneği hakkında...
Deniz Koruma Alanları projesi vesilesi ile tanışmış, birbirleri ile çalışma tecrübesi edinmiş; deniz koruma, balıkçılık ve toplumsal cinsiyet eşitliği konularında aynı dertleri ve hedefleri olan kadınları bir araya getirmiş ve yaklaşık 4 yıl süren “birlikte çalışma, üretme” fikri ve görüşmeleri neticesinde 8 Mart 2019 tarihinde ismini ve ilhamını da Ege’nin Kadın Balıkçıları projesinden alan Kadın Balıkçılar Derneği; deniz ve kıyı koruma alanları, korunan alanlar ve balıkçılık konusunda uzmanlaşmış kadınlar (balıkçı, akademisyen, biyolog, siyaset bilimi, su ürünleri, ekosistem ve planlama uzmanı) tarafından kurulmuştur.
Kadın Balıkçılar Derneği, kıyısal, sucul ve denizel ekosistemin kullanıcılarından biri olan kadınları toplumsal, ekonomik ve mesleki olarak güçlendirmek, denizel ekonomiyi sürdürülebilir kılmak ve bilginin üretimine ve geliştirilmesine katkıda bulunarak doğaya ve insana değer yaratan yenilikçi çalışmalar yürütmek amacı ile kurulmuştur. Bunun için eğitim ve savunuculuk yoluyla, kadınların işgücünde görünürlüğünü artırmak, kadınları kendi topluluklarında ve kendi yaşamlarında değiştirici olmaya teşvik etmek için çalışmalar yürütmektedir. Ayrıca doğa koruma ve toplumsal cinsiyet alanlarında araştırmalar yapmak, özellikle “mavi ekonomi” konusunda bilgi üretmek ve paylaşmak için çeşitli faaliyetler planlıyor ve yürütmektedir.
Yağmur Daştan/Özel Haber
