Didar DEMİRCİ/EGE TELGRAF- Türkiye’de çam fıstığı üretiminin yüzde 80’ini, dünyada ise yüzde 10’unu karşılayan Bergama’nın Kozak yaylasında işler değişti. Son birkaç yıldır hastalık nedeniyle verim alınamayan çam fıstığı ağaçları köylüler tarafından kaderine terk edilirken, üretim eskiden olduğu gibi Kozak Üzümüne kaydı. Özellikle şarap yapımında kullanılan bu üzümler de köy nüfusunun çeşitli nedenlerle azalmasından kaynaklı az üretiliyor. Sürece ilişkin bilgi veren Kozak Üzümünün merkezi sayılan Demircidere Mahallesi (Köyü) Muhtarı Hızır Yıldırım, “Çam fıstığı cazibesini kaybetti” dedi.
TEŞHİS KONMADI, ÜRETİM ÜZÜME KAYDI
Bergama Kozak Yaylasındaki fıstık çamlarındaki verim düşüklüğü nedeniyle köylülerin meşhur Kozak Üzümüne yeniden döndüğünü söyleyen Bergama Ziraat Odası Başkanı Nuri Taşkıranoğlulları, “Üzüm, çam fıstığından da önce vardı. Bilhassa Demircidere, Kaplan, Aşağıbey, Okçular Kozak Üzümü üreten merkez köylerdi. Tadıyla görüntüsüyle çok güzel şaraplık üzümler bunlar. Ancak Kozak Üzümü, çam fıstığının karlılığı karşısında değerini kaybetmiş, üretimi azalmıştı. Şimdi işler yine değişti. Çam fıstığı verim kaybına uğradı ve köylüler yeniden bağcılığa önem verir hale geldiler. Hastalık ve verim kaybından dolayı üzüm yeniden kıymetlendi” sözlerini kaydetti. Ayrıca çam fıstığının verim kaybına uğramasına ilişkin yapılan araştırmalarda net bir sonuç çıkmadığını belirten Taşkıranoğulları, “Çam fıstığının verim kaybına uğramasına ilişkin bir şey bulunamadı. Bir çözüm bulamadık. Net şu diye bir teşhis konulamadı. Bir böcekten bahsettiler ama o da tahlillerde netleşmedi” açıklamasını yaptı.
FISTIĞI MALİYET, ÜZÜMÜ DE NÜFUS KURTARMIYOR
Kozak Üzümü üreten köylerin başında gelen Demircidere Mahallesinin Muhtarı Hızır Yıldırım da çam fıstığının artık hem para etmediğini hem de verimsiz olduğunu söyledi. Muhtar Yıldırım, “Zamanında 3 ton kabuklu ürünlere bir tane daire alınırdı. Bugün evin bir banyosunu bile alamazsın. Cazibesini kaybetti. Zaten köylerde insan da kalmadı. Pek de bağ eken yok. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kozak’ın üzümünü yaşatmak için iki kişiye üzüm fidesi verdi. Onlar da üretim yapmaya çalışıyor. O kadar yani” diye konuştu. Kozak Üzümü için de köyde üreten nüfusun yeterli olmadığını söyleyen Yıldırım, “Kozak’ta üzüm üretimi geçmişten beri yapılıyor, tamam da köylerde nüfus kalmadı ki. Ekenler de şimdi 50 yaşında. Kozak sıkıntılı” açıklamasını yaptı.
Öte yandan çam fıstığını toplama maliyetlerinin artığına dikkat çeken Yıldırım, “Çam fıstığı toplansa da işçilikten dolayı kurtarmıyor. Bir işçinin yevmiyesi 2 bin TL. Fabrikacı bir tanıdığım geçen toplatmış, zarar ettiğini söylüyor. Mesela örnek vereyim. Birisi arazi almış köyden. Fıstık çamı para yapıyor diye. Sadece toplamak için 4 bin TL masraf gitmiş. Kozaklar 2 bin 600 TL tutmuş. Bin 400 TL cepten gitmiş. Cazibesini kaybetti. Eskiler derdi ki bir kilo fıstık bir gram altındı. Bir gram altın şimdi 2 bin 500 TL. Şimdi fıstık o kadar etmiyor” ifadelerini kullandı.
ÜRETİCİ GELECEK SEZONDAN UMUTLU
Her ne kadar fıstık çamı toplamaktan vazgeçmiş gibi görünseler de Bergamalının bir gözü hala Kozak Yaylasındaki çamlarda… Çünkü bu zamana kadar fıstık çamı sayesinde evlerine ekmek götüren Bergamalılar, yine aynı bolluğu yaşama ümidiyle fıstık çamlarının eski bereketine kavuşmasını bekliyor. Fıstık çamları da bu sezon Bergamalıların umudunu boşa çıkarmayacağa benziyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi destekleriyle yeniden Kozak Üzümü üretmeye başlayan Demircidere Mahallesindeki üreticilerden Ali Konuk da hem Kozak Üzümü üretme sürecini hem de fıstık çamlarıyla ilgili sorunu gazetemize anlattı. Konuk, “İzmir Büyükşehir destekledi ve bize fidan verdiler. Kozak Üzümü üretmeye başlayalı 3 yıl olacak. Kozak Üzümünü, Amerikan aşılı olarak verdiler. Bizler de diktik, sulamasını yapıyoruz. Ara sıra kontrole geliyorlar. Bu sene bahçemizde az da olsa mahsul de var. Burada iki kişiye verdiler bu fidanları biri benim diğeri de kuzenim. Büyükşehir ilk olarak arazi tespiti yaptı. Düz arazi istediler. Bizim arazilerimizi uygun gördükleri için bizlere verdiler. O şekilde başladık. Bizim arazilerimiz boş ot tarlasıydı. Biz araziyi değerlendirmek için yaptık” sözlerini kaydetti.
Fıstık çamlarının yeniden bereketlendiğini gözlemlediklerini söyleyen Konuk, önümüzdeki dönemden umutlu olduklarını açıkladı. Konuk, “Önümüzdeki yıl çam ağaçlarında çok güzel mahsul görülüyor. İçleri de verimli olursa yüzümüz gülecek. 2006 yılından beri pek mahsul yapmıyordu. 2013-2014’te mahsul oldu ama o da verimli değildi. İşlemi bekleyemedi. Bir römorkta 300-400 kilo mahsul çıkarırken, 80 kiloda kaldık. Bunun normali 400 kilo çıkarması lazım. Artık insanlar kendisi işleyemiyor. Aile tarımından çıktık. Ama inanıyorum önümüzdeki sene iyi olacak gibi… Bu sezon bir römork topladık ama 2-3 kilo çıkar mı çıkmaz mı bilmiyoruz” dedi.
