İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hamit Hancı, Listeria monocytogenes bakterisinin, buzdolabında üreyebilen en tehlikeli mikroplardan biri olduğunu belirterek, bu bakterinin yol açtığı enfeksiyonların ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğine dikkat çekti. Gıda güvenliği açısından önemli bir tehdit oluşturan Listeria, özellikle çiğ tüketilen gıda ürünleri ile bulaşabiliyor ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ciddi hastalıklara neden olabiliyor.
Listeria monocytogenes, diğer bakteriler gibi soğuk ortamda üremeyi durdurmaz. Normalde buzdolabında muhafaza edilen gıdalarda bakteri üremesi dururken, Listeria bu ortamda da aktif kalabilir ve gıda kaynaklı enfeksiyonlara yol açabilir. Prof. Dr. Hancı, Listeria’nın sadece buzdolabında değil, toprakta, suda ve bitkilerde de bulunduğunu belirtiyor. Bu bakteriler hayvanlara geçer ve hayvanları hasta etmeden vücutlarında taşıyabilirler. Kümes hayvanları ve sığırlarla temas eden bu bakteriler, uygun olmayan kesimhanelerde ve işleme yerlerinde gıdalara geçebilir. Bu nedenle gıda ürünlerinin uygun şekilde pişirilmesi büyük önem taşır.
Listeria'nın Tehlikeleri ve Risk Grupları
Listeria monocytogenes, sağlıklı bireylerde genellikle hafif ateş, öksürük, bulantı gibi belirtilerle seyrederken, risk grubunda bulunan kişiler için çok daha tehlikeli olabilir. Hamileler, yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve yeni doğanlar, bu bakteriye karşı daha savunmasızdır. Bu gruptaki kişilerde enfeksiyon kana yayılabilir ve menenjit, beyin iltihabı (ensefalit) gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Prof. Dr. Hancı, bu tür durumların özellikle riskli olduğu için dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor.
Gıda Üretiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tavuk, et ve süt gibi gıda ürünlerinin iyi pişirilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Hancı, bu gıdaların pişirilmediği takdirde Listeria’nın hastalık etkeni olarak insana bulaşabileceğini ifade ediyor. Tavuk ve etin pişirilmesi gerektiği gibi, süt de 70 derece üzerinde pişirilmelidir. Ayrıca, çiğ sosis, salam, füme balık ve tavuk gibi gıda ürünlerinin mutlaka pişirilmesi gerekmektedir. Prof. Dr. Hancı, meyve ve sebzelerin de iyice yıkanması gerektiğine dikkat çekiyor. Özellikle buzdolabında et suyu dökülmesi veya pişmemiş etin teması durumunda o bölgelerin temizlenmesi gerektiğini belirtiyor.
Hamileler İçin Listeria'nın Tehlikesi Daha Büyük
Hamileler için Listeria enfeksiyonunun ciddi sonuçları olabilir. Bu enfeksiyonlar, ölü doğum, düşük gibi durumlara yol açabilir. Ayrıca, bebek doğduğunda Listeria enfeksiyonu nedeniyle sağlık problemleri yaşayabilir. Prof. Dr. Hancı, bu nedenle hamilelerin, et ve süt ürünlerinin doğru şekilde pişirilmesine özen göstermeleri gerektiğini ifade ediyor. Ayrıca, kesimhanelerdeki hijyenin yetersiz olması, bakterinin uzun süre hayvanların vücutlarında kalmasına yol açabiliyor ve bunun da gıdalara bulaşma riski oluşturduğunu belirtiyor.
Gıda Üretimi ve Tüketimindeki Düşüşler
Ocak 2025 itibarıyla Türkiye’de tavuk eti üretiminde %6.4'lük bir azalma yaşanmış durumda. Yumurta üretiminde de benzer şekilde bir düşüş görülüyor. Ankara Üniversitesi Gıda Güvenliği Enstitüsü Kurucu Müdürü Prof. Dr. Nevzat Artık, bu düşüşün, Listeria monocytogenes ve Salmonella gibi bakteriler nedeniyle tüketime ara verilmesinden kaynaklandığını belirtiyor. Ancak, söz konusu düşüşün psikolojik etkilerden kaynaklandığı ve gıda üretiminin genel olarak çok azalmadığı ifade ediliyor. Tüketicilerin ürün satın alırken temkinli davranmaları, üretim miktarındaki bu azalmada önemli bir faktör olmuş.
Gıda Hijyenine Dikkat Edin: Tavuk Kestikten Sonra Temizlik Önemli
Evde tavuk eti kesildikten sonra, eller, bıçak ve kesme tahtası gibi malzemelerin mutlaka yıkanması gerektiğini belirten Prof. Dr. Hancı, bu malzemelerin başka bir gıda ile temas etmemesi gerektiğini de vurguluyor. Aksi takdirde, Listeria’nın bulaşması kolaylaşır ve gıda güvenliği riske girebilir.
