Yeni konut arzının talebini karşılamaktan çok uzak olduğu bir dönemde İzmir’in nitelikli konut üreticilerinden Eren Altay ile gayrimenkulü, Bornova’yı, İzmir’i ve markası Passa’yı konuştuk. Kentte arsa üretmenin zorluğunun fiyatları olumsuz yönde etkilediğini söyleyen Altay, yerel idarelerin bu durumu çözmesi halinde müteahhit üzerinde bir yük olan arsa maliyetlerinin düşeceğini ve tüketiciye daha az maliyetle konut ulaştırabilir duruma geleceklerini belirtti. Eren Altay ucuz konutun, ucuz arsadan geçtiğini belirterek “Bürokratik engeller sadece arsa üzerinde 2-2,5 yıl çalışmak zorunda bırakıyor” dedi. Eren Altay, şunları söyledi: Son yıllarda konutta yatırımcının tercihi İzmir. Sizce bu kenti Ankara ve İstanbul’dan farklı kılan ne? İzmir’e ilginin sebebi ne? Geçtiğimiz yıldan bu yana yatırımcı açısından konut sektörü karlı bir yatırım aracı oldu. İzmir, İstanbul ve Ankara gibi şehirlere oranla çok daha uygun rakamlara konut sahibi olabildiğiniz bir şehir. Bunun yanı sıra Çeşme, Urla, Foça gibi turizm merkezlerine, sıcak iklime yakınlığı ve doğal güzellikleri kenti tercih sebebi yapıyor. Ayrıca İzmir’e ulaşımın kolay olması özellikle İstanbul ve Ankara gibi şehirlerdeki yatırımcıları buraya çekiyor. Ve hatta o bölgelerden İzmir’e göçü de hızlandırıyor. Sadece yurtiçinden de değil, İzmir yabancı yatırımcıya ve gurbetçiye de açık bir kent. Yabancı yatırımcı, tatil bölgelerine yakınlığının yanı sıra döviz kurunda yaşanan yükselişi değerlendirmesini bildi. Dövizdeki yükseliş bu gibi insanların yüzünü ülkemize döndürmesine neden oldu. Ve kentimizi cazibe merkezi haline getirdi. Satış rakamlarının hızlı bir tırmanış göstermesini neye bağlıyorsunuz? Tedarikte ciddi sorunlar yaşıyoruz. Gayrimenkulde artış oranı aynı zamanda tedariğe de yansıdı. Aldığımız her ürüne ciddi oranda zamlar geldi. Bu da konutun yapım maliyetini tüketici aleyhine etkiledi. Gayrimenkulü alan yatırımcı her zaman kazanıyor. 3-4 ay önce 700-800 bin TL’ye satılan konutta rakam bugün iki katına çıktı. Şimdi, üretici olarak bizler konutu satmak mı yoksa bekletmek mi mantıklı sorusuna cevap arıyoruz. Geçtiğimiz yıldan bu yana yaptığımız konutu satmasak inanın daha karlı bir durumda olacaktık. Biz, kazancımızı derhal yeni bir yatırıma aktararak paramızı koruduk. Arsaya ulaşabilmek ne kadar zor? Bizim en büyük sıkıntımız imarlı arsalara ulaşabilmek. Bu arsaların birçoğu temiz değil. Bu arsaları hukuki yönden temizleyip tüketiciye ulaştırabilmek çok büyük bir gayret istiyor. Burada en büyük görev büyükşehire düşüyor. Bugün ’18 uygulaması’ için yaptığımız başvuru büyükşehir belediyesinden 2-2,5 yılda çıkıyor. Şayet bu gibi aksaklıklar ve bürokratik engeller çözülürse İzmir’de arsaya ulaşabilmek kolaylaşacak. Bunu bizlerin çözebilmesi mümkün değil. İzmir’in bir körfez hattı mevcut. Kent dağ ile deniz arasına sıkışmış durumda. Ve sürekli yerinde dönüşüm yapıyor. Bugüne kadar arsa üretemiyorduk. Aslında TOKİ, surlarda mukaddes bir delik açtı. İzmir’in tepelerine de inşaat yapılabileceğini gösterdi. Deprem sonrası çok hızlı bir imar planı hazırlandı ve hızlı bir imalatın ardından Bayraklı tepelerinde yepyeni bir kent oluşturdular. Bu sıkışmış körfez hattından bir an önce kurtulmalıyız. İzmir aynı anda her noktadan çemberin dışına doğru genişlemeli. Eğer yerel idareler bunu çözerse müteahhit üzerinde bir yük olan arsa maliyetleri düşecek ve tüketiciye daha az maliyetle konut ulaştırabilir duruma geleceğiz. Şuandaki noktada yerel yönetimler yeni arsalar üretirse, yeni imar adaları, yeni imar planları, yeni imar paftaları üretirse konut o zaman ucuzlayacaktır. Aslında bizler düne kadar sat-yapçı durumdaydık. Önce satar sonra yapardık. Artık yap-satçıyız. Maliyetleri öngöremediğimiz için önce yapıp sonra satıyoruz. Anahtarı cebimizde tutmak zorundayız. 1 m2 konutun yapım maliyeti nedir? Arsa maliyetini sabit tutacak olursak lükste sınır yok. 1 m2’yi bugün 10 bin TL’den aşağı bir rakama üretemeyiz. Bu rakam, içinde kullanacağınız malzemeye oranla 17 bin TL’lere kadar çıkar. Buna arsa maliyeti dahil değil. Bu gökdelen diye tabir edeceğimiz inşaatlar için geçerli değil. 17 kat sonrası betonarme ve zemin çalışması değişir, az önce bahsi geçen rakamlar yukarıya doğru çıkar. Deprem sonrası zemin ve bina kalitesine çok önem gösteriyoruz. Bu maliyetlerimizi de artırdı. Sonuçta deprem kuşağı içerisinde olmanın müteahhite getirdiği bir maliyet var. l Son projeniz için tercihiniz neden Bornova’nın bu bölgesi oldu? Eren Altay’ın bir kuruluşu olan Passa, yatırımcı odaklı bir firma. Passa Nova projemiz sanayi bölgesine komşu. Böyle bakir noktalarda inşaat yaptığınızda yatırımcınıza dolayısıyla müşterinize daha çok kazandırırsınız. Ve burada da onu gördük. 3 ay önce buradan konut alanlar bugün çok ciddi bir kar elde ettiler. Her yerde bu kadar artış göremezsiniz. Burada riski Passa alıyor, parayı yatırımcısı kazanıyor. Passa çok fazla reklam yapmadan evlerini satar. Burası sanayiye yakın bölge. Bir müddet sonra burada yapısal değişiklikler yaşanacak, birlikte göreceğiz. Burası metro durağına, hastaneye, Bölge Adliye Mahkemesi’ne 1-2 dakikalık ulaşım mesafesinde. Bu bölgedeki ihtiyacı hissettik. Emlakta durağanlık fiyatları geriye doğru çeker mi? Son 20 yılı baz aldığımızda tüm yatırım araçlarının yanında konut ciddi bir yatırım aracı oldu. Hepsinden daha fazla kazandırdı konut. Türk milleti her zaman elini betona koymak, bir yuvaya dokunmak ister. Duygusal bir milletiz biz. Herkesin hayalidir ev sahibi olabilmek. Ve bu yüzden de barınma ihtiyacının yanı sıra gayrimenkulü “Param değerlensin” anlayışıyla ilk sıradaki yatırım aracı olarak biliriz. Son 1 yıldır piyasa çok hareketli. İnsanlar çok hızlı alım satım yaptılar. Ticaret çok hızlı döndü. Ardından piyasa durdu. Eylül ayı itibariyle yine eski hareketi yaşayacağımızı düşünüyorum. İzmir devamlı göç alan bir şehir ve yeterli konut üretilmiyor. Bu yüzdendir ki fiyatlar geriye doğru gelmez. Piyasa yeniden canlanır ve fiyatlar yükselişe geçer.