İzmir’in Tire ilçesine bağlı Kaplan Köyü yolunda yer alan Buğday Dede Türbesi, yöre halkı tarafından oldukça bilinen bir mekândır. Küçük bir mescit ve mezarlık alanının bulunduğu bu tepe, aynı zamanda Buğday Dede'nin mezarına ev sahipliği yapmaktadır. Ancak Buğday Dede hakkında kaynaklarda fazla bilgi bulunmamaktadır. Yalnızca yöre halkının aktardığı çeşitli söylenceler, Buğday Dede'nin hayatına ve efsanelerine ışık tutmaktadır.
SÖYLENCELER VE EFSANELER
Birçok söylenceye göre, Buğday Dede, özellikle kıtlık zamanlarında Tire halkı için önemli bir figür olmuştur. Bir efsaneye göre, bölgede yaşanan büyük bir kıtlık sırasında, Buğday Dede ve eşi tepelerinde yaşarken, aç kalmış insanlara yardım etmek için sürekli beklerlermiş. Buğday Dede’nin evinde küpler dolusu buğday bulunur, buğdayı ihtiyaç sahiplerine verdikçe her defasında daha da çoğalırmış. Ancak, Buğday Dede bu buğdayı yalnızca erkeklere verir, kadınlara vermezmiş. Bir gün Selçuk'tan gelen bir aile, Buğday Dede'den buğday istemiş, ancak Dede onlara buğday vermez ve yalnızca erkeklerin geleceğini söyler. Aile, kadının da erkek kılığına girip gelmesine karar verir ve yola çıkarlar. Ancak, Kesikbaş semtine vardıklarında kadının buğdayları alırken dönüp tepeye bakması sonucu fenalaşarak hayatını kaybeder.
Bir diğer efsaneye göre ise, Buğday Dede'nin mezarının bulunduğu bölgede bir zamanlar bir servi ağacında dalgalanan Türk bayrağı, Yunan işgali sırasında, işgalci komutan tarafından indirilip yerine Yunan bayrağı asılmıştır. Ancak kısa süre sonra, kargalar Yunan bayrağını parçalamış ve bayrak yeniden Türk bayrağı ile değiştirilmiştir. Kargaların tekrar Yunan bayrağını parçalaması üzerine, komutan Türk bayrağını tekrar asmak zorunda kalmıştır.
Buğday Dede'nin mezarı oldukça basit bir yapıya sahiptir ve günümüzde bölge halkı tarafından bir tür yatır olarak ziyaret edilmektedir. Ayrıca, Sır Hatunlar Sokağı'nda yer alan Sır Hatunlar Türbesi'nde gömülü olanların, Buğday Dede'nin kızları olduğuna inanılmaktadır.
BUĞDAY DEDE TÜRBESİ’NE NASIL GİDİLİR?
İzmir şehir merkezinden ESHOT’un 798 numaralı hattına binerek Tire’ye ulaşabilirsiniz. Tire'ye indikten sonra, Buğday Dede Türbesi'ne gitmek için yaklaşık 1 kilometre yürümeniz gerekmektedir. Yürüyüş yolu, yol boyunca yönlendiren tabelalar ve yerel halkın yardımı ile rahatlıkla takip edilebilir.
