<span style="color: #ff0000;"><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><strong>NİHAT AK-ÖZEL HABER</strong>-</span></span></span><span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Deprem bölgesinde Cumhuriyet Başsavcılıklarının nezaretinde Mimarlar Odası görevlendirmesiyle bilirkişilik yapan Dr. Mimar Çağrı Çiftçi Ege Telgraf Gazetesi okuyucularının merak ettiği sorulara cevap verdi. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>İzmir ve Türkiye’nin farklı illerinde ikamet eden vatandaşlar evinin depreme olan dayanıklılığını nasıl öğrenebilir?</b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Bu konuda birincil önerimiz inşaat mühendisi veya mimar. Mümkünse de yapının projesini yapan inşaat mühendisi veya mimarı olmalı. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Dayanıklılık adına ilk sorulması sorgulanması gereken nedir?</b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">1999 Marmara Depremi sonrasında uygulamaya alınan 4708 sayılı Yapı Denetim Yönetmeliği ve Deprem Yönetmeliği ‘milat’ kabul ediyoruz. Daha sağlam yapılar yapma adına statik hesaplamalar değişti. Kullanılacak malzemeler değişti. Proje yönetmelik tarihine bakılmalıdır.</span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Bu yönetmelikten ilk bakışta hangi çıkarımı yapıyorsunuz? </b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Eğer bir bina güncel yönetmeliğe göre yapılmış ise pasta türü yıkılma yaşanmaz. Üst üste binadaki dairelerin birbirine geçmesi şeklinde yıkılma olmaz. Olacak depremde bina hasar alsada enkazdan sağ çıkılabilir. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Profesyoneller veya sahipleri binada ilk fiziki bakması gereken yer neresidir?</b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Ele alınacak mimari projedeki taşıyıcılara bakılır. Kolon ve kirişleri gerekli yerlerde gerekli ölçülerde mi? Projesindeki yerlerinde imar edilmiş olmaları gerekir. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Bir evin farklı yerlerindeki çatlaklardan ne kadar endişe etkem doğrudur? </b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Binaların farklı yerlerinde oluşan her çatlak endişe kaynağı değildir. Son yönetmelikten bu yana gerçekleşmiş 5-5.5 şiddetindeki depremlerde binanın taşıyıcı sistemi döşeme, kolon ve kirişlerde ana çatlaklar oluşmuş mu? Buna bakarız. Çatlakları ikiye ayırmamız lazım. Bizim duvar ve taşıyıcı sistemin üzerine yaptığımız sıva zamana içinde binada salınım yapmasa bile çatlaklar oluşabiliyor. Bu çatlaklar bizde endişe uyandırmamalı. Çünkü taşıyıcı sistemlerle ilgili çatlaklar değildir. Ama derin taşıyıcı sistemde, kolan düşey taşıyıcı sistem ama tam aksi yönde Y yönünde değil de X yönünde bir çatlak görüyorsak yada kirişlerde yatayda giden taşıyıcı elemanlar onlardada dikine X yönünde derin çatlaklar görüyor isek geçmiş dönemki depremlerde hasar görmüş demektir. O kiriş veya kolon sakatlanmış demektir. Bu derin çatlağın olduğu kolon veya kirişlerin bir takım röntgenlerle ne kadar hasar gördüğü tespit edilmelidir. Bir deprem anında o kolon yada kirişin ne kadar taşıyıcılığı kalmıştır bunu sorgulamak için bir takım teknik labratuvar çalışmaları yapmak gerekir. Manuel bir aletimiz var, karot deneyimiz var. Bu deneyleri yetkili labratuvarlara binaya zarar vermeyecek şekilde yaptırmalıdır. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Binanın inşasını yapan kurum ve kişiden hangi bilgi istenebilir?</b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Bina 1999 sonrası yönetmeliklerle yapıldı ise müteahhitlik firamasından demir ve betonunun gibi konularda bilgi istenebilir. Kullanılan mazemenin TSE standartları ve evrakları istenebilir.</span></span> <img class="alignnone size-full wp-image-229309" src="https://egetelgrafcom.teimg.com/egetelgraf-com/wp/uploads/2023/02/fb69e094-70b9-4247-a848-6ada7c3bf4aa.jpg" alt="" width="379" height="473" /> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Bir konut sahibi sadece kendi oturduğu daire hakkında mı bilgi alabilir yoksa binadaki farklı yerlere bakma hakkı var mıdır?</b></i></span></span> <a name="_GoBack"></a> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Bina taşma sistemini etkileyebilecek her şeyi sorabilme hakkı vardır. Üst katta ikamet eden vatandaş alt katlarındaki dükkan ve benzeri dairelerde yapılan tadilat ve dekorasyon hakkında bilgi alabilir. Boya badana dışında sundurma oluşturulması, küçük kolanlar oluşturulması ile kolon ve kiriş kesimi gibi taşıyıcı sisteme zarar verecek hiç bir işlem yapılmasına müsade etmemelidir. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Zamanla bina temelinde dayanımı etkileyecek ciddi bir değişim olabilir mi?</b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Yapılmış olan binanın temelinin su görmemesi gerekir. Su alan temeldeki demir korozyon ve küfle incelir. Binanın taşıma sistemine zarar verir. Yalıtımı yapılmış olmalıdır. Yalıtım zarar görmüş ise yenilenmelidir. Bina çeversindeki bir değişim su yolunu değiştirerek temeli nemlendirmemelidir. Bodrum katlarına da bakılıp nem ve küf kontrolü yapılabilir. </span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;"><i><b>Balkon kapatma ve çatı katı gibi küçük değişimler binanın depreme dayanımını değiştirebilir mi?</b></i></span></span> <span style="font-family: Times New Roman, serif;"><span style="font-size: medium;">Projeye göre korkuluk taşıyabilecek hesaplamayla yapılan balkoa yapılacak balkon kapatma eksi bir durumdur. İki odanın birleştirilmesi için aradaki duvarın kaldırılması eksi bir durumdur. Çatı katına iki gözde olsa yapılan harici bir yapı eksi bir durumdur. Bu gibi küçük eksiler olarak görülen faktörler bir depremde felakete sebebiyet verebilir. </span></span>