Perakende satış endeksleri tüketicilerin ekonomik aktivitelerini ve harcama alışkanlıklarını ölçen önemli göstergelerdir. Son dönemde bu endekslerde dikkate değer olan husus: tüketimdeki artış ve bu artışın enflasyona etkisidir. Perakende satış hacmi 2023 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 31artış kaydetmiş olup, aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 19,1; gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 41,8; otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 17 artmıştır. Cari fiyatlarla perakende ciro, 2023 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 93,3 artmıştır. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 84,4; gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 124,3; otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 38,1 artış göstermiştir.
Aylık bazlı değişimler incelendiğinde: Temmuz ayında perakende satış hacmi bir önceki aya göre yüzde 2,7 ve gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 5,9 artış kaydederken, aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 2,4 ve otomotiv yakıtı satışları yüzde 1 azalmıştır. Perakende ciro tarafında ise, bir önceki aya göre yüzde 12; gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 3,7; gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 13,5 ve otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 23,9 artış göstermiştir.
Pandemi sonrası dönemde gerçekleşen veriler, ekonomik canlanmanın bir işareti olarak değerlendirilebilirken, geçtiğimiz yıl ve bu yıl yaşanan tüketim artışının enflasyon etkisi ile enflasyonu tetiklemesi olası bir senaryo dahilindedir. Bu süreci durdurmak, ekonomik istikrarı sağlamak ve sonra koruma altına almak için atılması gereken adımlar vardır. Merkez Bankası tarafından başlanan faiz artışlarına devam edilerek tüketimi frenlemek mümkün olabilir. Ancak faiz politikasının dikkatli bir şekilde uygulanması gerekir, çünkü aşırı sıkılaştırma da ekonomiyi olumsuz etkileyebilir. Bütçe politikaları revize edilerek, harcamalar denetim altına alınabilir. Enflasyonun artmasının önemli bir nedeni de ürün ve hizmet fiyatlarındaki hızlı yükseliştir. Yetki mercii bu artışları yakından izleyerek gerektiğinde fiyat kontrolleri veya regülasyonlar gibi önlemler alabilir. Tüketim artışının enflasyonu yükseltmesinin altında yatan nedenlerden biri, gelir dağılımındaki dengesizlik olup, sosyal destek programları ve gelir dağılımını iyileştirici politikalarla tüketici güveni artırılabilir. Ekonominin daha iyi anlaşılması ve politika yapıcıların daha iyi kararlar alabilmesi için etkili analizlerin yapılması önemlidir. Eğitim ve araştırmalar ile ekonomik analizlerin daha etkili olmasına yardımcı olunabilir.
Sonuç olarak, Türkiye'deki tüketim artışı ve enflasyon yükselişine bağlı olarak gerçekleşen satın alma gücü kaybı endişesi, ekonomik dengeyi sarsabilir. Ancak doğru politika ve tedbirler alındığında, bu zorlukların üstesinden gelinebilir. Merkez Bankası ve hükümet, ekonomik istikrarı korumak ve tüketici refahını artırmak için iş birliği yapmalıdır. Aynı zamanda, tüketici bilinçlendirme ve finansal okuryazarlık programları, bireylerin kişisel mali durumlarını daha iyi yönetmelerine yardımcı olacaktır. Türkiye'nin ekonomik istikrarını sürdürebilmesi için bu adımların birlikte atılması önemlidir.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik Veri Takvimi
19 Eylül 2023, Salı Euro Bölgesi Cari İşlemler Dengesi
19 Eylül 2023, Salı Euro Bölgesi TÜFE (Aylık-Yıllık)
20 Eylül 2023, Çarşamba Çin Faiz Oranı
20 Eylül 2023, Çarşamba İngiltere TÜFE( Aylık-Yıllık)
20 Eylül 2023, Çarşamba Almanya ÜFE (Aylık-Yıllık)
20 Eylül 2023, Çarşamba ABD FED Faiz Oranı
21 Eylül 2023, Perşembe İngiltere Faiz Oranı
21 Eylül 2023, Perşembe ABD Cari İşlemler Dengesi
22 Eylül 2023, Cuma İngiltere Perakende Satışlar (Aylık-Yıllık)
Ekonomi ve Finans Sözlüğü
Endeks Sayıları: Belirli bir yıl ile analizi yapılan yıl ya da aylar arasında geçen süre içinde fiyat, maliyet gibi konularda gerçekleşen değişimleri gösteren verilerdir. Tüketici fiyat endeksi, toptan eşya fiyat endeksi, sanayi üretim endeksi bunlara örnek olarak verilebilir.
Enflasyon Sarmalı: Bir kez başladığında kendi kendini büyüterek gelişen enflasyondur. Bu gelişim şöyle gerçekleşmektedir: fiyatların artması maliyetlerin artmasına, bu da fiyat seviyesinin daha da artarak sürecin bu şeklide gelişmesine yol açar. Ülkemizde enflasyona bağlı olan tüketim de aynı etkinin yaşanmasına sebep olmaktadır.
Hale Tok Savaşer
İletişim: [email protected]
