Anayasa Mahkemesi, 18.04.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararıyla Türk Medeni Kanunu’nda 166. Maddenin son fıkrasında yer alan bir hükmü iptal etti. Kararın esas nosu 2023/116, karar nosu 2024/56 olup 22.02.2024 tarihlidir. Resmi Gazete’de 18 Nisan 2024 tarihinde yayımlanmıştır.
İptal edilen yasa hükmü neydi?
"Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir."
Anayasa Mahkemesi kararı ile ne değişti?
Mevcut bir boşanma davası kararının kesinleşmesinden sonra üç yıl bir araya gelemeyen çiftler artık bu maddeye dayanarak boşanma davası açamayacaklar.
Karar, yayımlanmasından itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Karara gerekçe olarak Anayasanın 13. Ve 20. Maddeleri dayanak gösterilmiştir. Anayasanın 20. Maddesi, özel hayatın ve aile hayatının korunmasına ilişkin düzenlemeyi içermekte, 13. Maddesi ise yasal düzenlemelerin elverişlilik, gereklilik ve orantılılık ilkelerini içermektedir.
Bundan çıkan sonuç şudur; üç yıllık süre uzun bulunmuş!
Yasa 19.02.2025 tarihine kadar geçerlidir. Büyük ihtimalle, bu süre içerisinde yeni bir yasal düzenleme getirilebilir. Böylece oluşan yasal boşluk doldurulur. Evlilik birliğinin taraflarına tanınmış olan bu hakkın ortadan kaldırılma ihtimali olduğunu düşünmüyorum. Tam tersine, süreyi kısaltarak daha hızlı şekilde boşanmaların gerçekleştirilmesinin önünün açılacağı fikrini taşımaktayım.
Bugüne kadar uygulama nasıldı?
Yasa metnine yukarıda yer verdik. Yasa metninden anlaşılacağı üzere, aşağıdaki şartların gerçekleşmesi durumunda, tarafların artık kusurlu olup olmadığı aranmaksızın, herhangi birinin dava açması ile boşanma gerçekleşiyordu.
Silsile nasıl işliyordu? Yasada sayılan boşanma nedenlerinden birine dayanılarak açılmış ve reddedilmiş bir boşanma davasının olması gerekmektedir. Bu boşanma davası mahkemece red edilmiş olmalıdır. Mahkeme reddetmemiş ancak davacı davasından feragat etmişse bu da ret hükmünde değerlendirilmektedir. Mahkemece verilen ret kararı kesinleşmiş olmalıdır. Feragat söz konusu ise feragatin de kesinleşmiş olması gerekmektedir. Yani istinaf ve temyiz aşamalarının tamamlanmış olması gerekmektedir. Bu kesinleşme tarihini izleyen günden itibaren 3 yıllık süre içinde tarafların bir araya gelmemiş olması, evlilik birliğini yeniden inşa etme çabası içinde olmaması gerekmektedir. Bu dönem, “fiili ayrılık süresi” olarak adlandırılır.
Fiili ayrılık nedeniyle boşanma davasında davacı, ilgili şartların yerine geldiğini, 3 yıllık sürede ortak hayatın tekrar kurulamadığını ispat edecektir. İspat için her türlü yasla delil kullanılabilir. Örneğin tanıklarla bu durum ispat edilebilir.
Arabulucu Avukat Nurdan Heris
