Öz saygı kişinin içsel dünyasından gelen, kişinin kendilik algısının değerini belirleyen kısacası kişinin kendini kabul edebilme becerisidir. Amerikan Psikiyatri Derneği öz saygıyı “kişinin kendi kimliğini onaylaması“ olarak tanımlar.
Öz saygı çocukluk döneminde gelişir. Kendine değeri ve kabulü yüksek bir ebeveyn tarafından büyütülen çocuğun benliği de kendi ebeveynine paralel olarak güçlü olur. Çocuğun öz saygısı çocuğu büyüten ebeveynlerin çocukla kurduğu ilişkinin niteliğine göre gelişir. Çocuğu takdir eden, çocuğun psiko-sosyal gelişimine önem veren ebeveynlerce büyütülen çocukların benlik gelişiminde öz saygı becerisi gelişmiş olur. Bunun aksi bir şekilde çocuğun hataları karşısında çocuğu ağır eleştiren, çocuğa sert cezalar veren ve çocuğu desteklemeyen ebeveynlerin çocukların benliğinde öz saygı düşük gelişir. Öz saygı çocuğun tüm yaşamı boyunca çocuğa eşlik eder. Öz saygısı yüksek olan çocuğun yetişkinlik döneminde eğitim, iş ve yakın ilişkileri daha sağlıklı ve başarılı olur.
Öz saygı, kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını etkiler. Dr. J. Zackson öz saygının kişiye verdiği faydaları şu şekilde açıklar;
- Öz saygısı yüksek insanlar, kendilerini başkaları ile kıyaslamazlar. Kendilerini başkaları ile kıyaslamadıkları için iç mutlulukları daha dengeli ve sürdürülebilirdir.
- Öz saygısı yüksek insanlar belirgin bir ahlak ve değer sistemine sahiptir.
- Öz saygısı yüksek insanlar, kendilerini tehdit altında hissettikleri zaman kendini korumak için kolaylıkla sağlıklı sınırlar belirleyebilirler.
- Yine öz saygısı yüksek insanlar kendilerine karşı hassas olup ilişkilerinde kendi istek ve ihtiyaçları ile kalabilirler.
Öz saygının tam zıttı düşük öz saygıdır ki düşük öz saygıya sahip insanlar, dürtüsel kararlar verirler, kendilerine ve yaşamlarına karşı sorumlu davranamazlar. Yaşamı boyunca bir başkasına ihtiyaç duyarlar.
Ayrıca düşük öz saygıya sahip insanların kendileri ile ilişkisi de kötü olup, kendilerini acımazsızca eleştirebilirler. Bu kendilik algısı diğerleri ile olan ilişkilerine de yansır ve diğerleri ile olan ilişkilerinde çok çabuk manipüle edilip rahatça sömürülebilirler.
Öz saygınızın gelişmesini istiyorsanız, öncelikle kendinizin kim olduğunu iyi belirleyin. Kedini tanımak değerlerinizin ne olduğunu tanımlamaktan geçer. Temel değerleriniz nedir, neler için neleri riske atabilirsiniz? Buralarda net olun. Kendinizle nasıl konuşuyorsunuz? Sert mi, eleştirel bir tonda mı? Kendinizle konuşurken kendinizi kabul eden sesiniz daha şefkatli bir tondan mı geliyor? Sizi aşağı çeken olumsuz düşüncelerin kaynağını nereden geldiğini bulup düşüncelerinizi daha gerçekçi bir zemine oturtmaya çalışın.
Unutmayın, öz saygı kişinin kendini nasıl gördüğüdür. Siz kendinizi değerli görürseniz başkaları da size değerli hissettirmeye başlayacaktır.
Sevgilerle…
