Tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüs dolayısıyla Türkiye'de birçok sektörde üretim ve faaliyetlere ara verildi. İstihdamı korumak, çalışılamayan dönemde işçinin gelir kaybını telafi etmek amacıyla kısa çalışma ödeneği programı faaliyete geçirildi. Kısa sürede binlerce kişinin başvurduğu programa hala yoğun ilgi var. Ancak bir o kadarının da programla ilgili ‘Kısa çalışma ödeneği nasıl işleyecek? Kimler yararlanacak, ne kadar ödeme olacak?’ gibi pek çok soru başucunda duruyor. Sosyal Güvenlik Müşaviri Dilek Ete ile işçiye ve işverene rahat bir nefes aldırmayı planlayan ödeneğin detaylarını Ege Telgraf okurları için konuştuk. Ete, bir kişi için bile işverenin Kısa Çalışma Ödeneğine başvurabileceğini, belirterek yanlış veya hatalı beyanlardan doğabilecek zararların işveren tarafından karşılandığını belirtti.

‘BAŞVURUYU İŞVEREN YAPACAK’

Kısa Çalışma Ödeneği’nin iş yerindeki çalışma sürelerinin geçici olarak azaltılması veya durdurulması hallerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan İŞKUR’un bir uygulaması olduğunu söyleyerek, sürenin Cumhurbaşkanı tarafından uzatılabileceğine dikkat çekti. Ödeneğe çalışanların başvuramayacağını sadece işverenlerin çalışanları için gerekli girişimleri başlatabileceğini belirten Ete, “Öncelikle işverenlerin de başvurmaları için gerekli kriterler var. Covid-19 nedeniyle işyerindeki çalışma sürelerini geçici olarak en az üçte bir oranında azaltan veya işyerini tamamen ya da kısmen en az dört hafta süreyle durduran işverenler kısa çalışma ödeneği için İŞKUR ‘a başvurabiliyor. Bunun dışında başka şartlarda işlerini sürdürenler ise bu destekten faydalanamıyor. Ayrıca belirtmek gerekir ki bir kişi için bile bu destekten faydalanabilirler. Başvuru yapmak için çalışan kişi sayısında taban veya tavan sayı şartı bulunmuyor. Yine son dönemde oluşan tablodan dolayı çok merak ediliyor konkordato süreçleri malum. Sigorta prim borcu, vergi borcu olan veya Konkordato ilan etmiş işverenlerde Kısa çalışma ödeneğine başvurabilir. Tek yapılması gereken işverenin gerekli belgeleri elektronik ortamdan İŞKUR’a göndermesi. Belirtmek gerekir ki fiziki olarak evrak teslim edilemiyor. Ve birden fazla işyeri veya şubesi olanların her biri için ayrı ayrı başvuru yapması gerekiyor” diye konuştu.

‘ŞARTLARI SAĞLAMAK YETERLİ’

16 Mart 2020 tarihi itibariyle İçişleri Bakanlığı genelgesiyle kapatılan lokanta sinema salonu gibi işletmelerin ödenekten daha hızlı faydalanması için çaba gösterildiğini söyleyen Ete, işverenin kısa çalışma ödeneğinden yararlanmasını istediği işçilerin de belli kriterlere sahip olması gerektiğinin altını çizdi. Ete, şöyle konuştu: “Kısa çalışma ödemesi yapılacak çalışanlardan kısa çalışma başvurusu başlamadan önceki 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yılda 450 gün süreyle prim ödenmiş olanlar yararlanabilecektir. Kısa çalışma ödeneğinde eksik gün bildirimi olanlar veya rapor süreleri kısa çalışma ödeneği almaya engel teşkil etmeyecektir. Bu durumdan daha önce işsizlik maaşı alanlar da yararlanabilir. Şartları taşımak yeterli. Son 60 gün hizmet akdi olanlar daha önce işsizlik parası almış dahi olsalar kısa çalışma ödeneğinden faydalanabiliyor. Diğer yandan emeklilerin bundan faydalanması mümkün değil. Çünkü SGDP ödeniyor ve işsizlik sigorta primi alınamıyor. Ama ev hizmetlerinde çalışanlar, 30 günün üzerinde priminin yatırıldığı insanlar desteğe başvuru yapabilir. Ayrıca işveren işyerinde çalışan işçileriyle ilgili yeni talepler de gönderebilir. Örneğin çalıştığınız yerde, ödenek başvurusundan sonra iş sürenizde değişiklik oldu. Bununla ilgili başvuruda bulunabilir, ilk başvurudan sonra azaltılması hatta durdurulması için bile yeni ek talep oluşturabilirsiniz.”

‘DOĞRUDAN İŞÇİYE ÖDENECEK’

Sosyal Güvenlik Müşaviri Ete Kısa Çalışma ödeneği tutarı sigortalının son bir yıllık prime esasa kazançları dikkate alınarak hesaplanarak, günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ına tekabül edeceğini belirtti. Hesaplanan bu tutarın brüt aylık asgari ücretin yüzde 150’sini geçemeyeceğini de vurgulayan Dilek Ete, Bu dönem için işyerinde faaliyetin tamamen durdurulması halinde 1752 lira ile 4 bin 380 Lira aralığında kısa çalışma ödeneği ödenecek işçiye. Elbette bu ücretler de işverene verilmeyecek, çalışanın doğrudan kendisine PTT veya banka aracılığı ile her ayın beşinde ödenecek. Burada şuna dikkat edilmeli, bankadan ödeme almak isteyen vatandaşların E-Devlet şifresi ile ‘Şahıs Ödemeleri Banka Hesabı Tanımlama’ ekranına girerek banka ve hesap numaralarını tanımlamalarını öneririm. Yapılacak bu işlem ile işveren İBAN numaralarınızı da İŞKUR ‘a bildirirse banka hesabınıza kısa çalışma ödeneği yatacaktır. Ayrıca başlangıca da baktığımızda yasaya göre zorlayıcı sebeplerle oluşan bu durumlarda, kısa çalışma ödeneği bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık sürenin ücreti ve sigorta primi işveren tarafından ödenmeli” diye konuştu.

‘YABANCI UYRUKLULARDA FAYDALANIR’

Kronik rahatsızlığı olanlar ve 60 yaş üstündeki insanların ödenekten yararlanıp yararlanamayacağının büyük bir merak konusu olduğunu belirten Dilek Ete, “Kronik rahatsızlığı olanlarda gerekli prim ödeme gün şartını sağlamaları şartıyla Kısa Çalışma Ödeneğinden faydalanır. Yine 60 yaş üstü kişiler de emekli olmamaları koşulu ile kısa çalışma ödeneğinden faydalanabiliyor. Yani emekli olanlar çalışsalar da kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyor. Ayrıca yabancı uyruklu olup Türkiye’de çalışanlar da tıpkı Türk çalışanlar gibi prim günü şartını taşımaları ve işsizlik primi ödenmesi kaydıyla desteği alabilir. Yine belirtmekte fayda var İŞKUR tarafından biriken işsizlik primleri ile ödenen Kısa Çalışma Ödeneği sonrasında işveren veya işçi tarafından geri ödenmeyecektir” ifadelerini kullandı.

NELERE DİKKAT ETMELİ?

Kısa Çalışma Ödeneğinden faydalanan işverenleri dikkat edeceği hususlara da değinen Ete, şu ifadelerin kullandı : “Kısa Çalışma Ödeneği uygulanan işçilerin çalışmadığı günler için SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesinin ‘18 KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ’ kodu ile bildirilmesi zorunluluğu var. Destekten faydalanan işçilerin çalışma sürelerine ait kayıtların tutulması ve İŞKUR tarafından istenilmesi halinde sunulması da yine işverenin sorumluluğunda. Bu destekten ücret alırken, çalışanın hasta olup rapor alması durumunda bu durum mutlaka işveren tarafından İŞKUR‘a bildirilmelidir. Yine bu süreçte rapor alan çalışana geçici iş göremezlik ödeneği SGK tarafından ödenir. Bu konuda çalışanlarında işvereni bilgilendirmesi yerinde olacaktır. Son olarak bunların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, askere gitmesi, işten herhangi bir sebeple ayrılması, rapor alması veya işverenin çalışma faaliyetlerine başlaması durumunda kısa çalışma ödeneği duracağından bu gibi durumlarda İŞKUR‘a bilgi vermek gerekir. Bu bilgi verme de işverenin sorumluluğundadır İşveren ilan ettiği süreden önce normal faaliyetine başlarsa bunu da İŞKUR ‘a altı iş günü öncesinden bilgi vermesi gerekiyor.”

‘İŞÇİ ÇIKARILAMAZ’

Kısa Çalışma Ödeneği süresince işçilerin çalışmadığı sürelerin Genel Sağlık Sigortası primlerinin İŞKUR tarafından ödeneceğini aktaran Sosyal Güvenlik Müşaviri Ete, çalışanların ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık güvencesinin de devam edeceğini belirtti. Yasayla belirlenmiş sebepler dışında işyerinde, Kısa Çalışma uygulaması devam ederken işverenin işçi çıkaramayacağını söyleyen Ete, “Ancak işçi istifa edebilir. Kısa Çalışma Ödeneği başvuru ve onay sürecinde başvurular evrak üzerinde tespit yapılmadan sonuçlandırılacaktır. Müfettiş veya denetmen gönderilmeyecektir. Kısa Çalışma Ödeneğinden faydalanmak için yaptığınız ilk başvuruda veya sonrasında en fazla üç aya kadar kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilirsiniz. İlk başvurudan sonra üç aylık süreden kalan süre için şartlar varsa ikinci bir başvuru yapılabilir. Kısa Çalışma Ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir temlik edilemez. Kısa Çalışma Ödeneği İşveren tarafından işyerinde liste ile duyurulacaktır. Bu mail telefon mesajı ile de yapılabilir” dedi. Ete son olarak işveren tarafından yapılacak olan eksik veya hatalı bildirimlerden kaynaklanan fazla ödemelerin yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edileceğinin altını çizdi. Utkucan Akkaş / Özel Haber