Çocukların psiko-sosyal gelişiminin aileleri tarafından desteklenmesi çocukların karşı karşıya kalacakları ihmal veya istismar riskine karşı korur. Çocukların güvenli ilişkiler kurabilmesi ancak sağlıklı sınırlarla mümkündür.
Çocukların sağlıklı sınırlar koyabilmesi için öncelikle içinde büyüdükleri ailede kendi ebeveynlerinden sağlıklı sınırları nasıl koyacaklarını modellemesi gerekir.
Çocuklar işlevsiz bir ailede büyüdükleri zaman savunmasız olma ve başkaları tarafından zarar gördükleri davranış karşısında kendilerini nasıl koruyabileceklerini öğrenemeden büyür. Bu bilgi eksikliği onları karşı karşıya kalacakları zarar verici davranışlar karşısında kendilerini nasıl korumaları gerektiğini bilmemenin yanısıra içinde oldukları ilişkilerde gördüğü zarar karşısında kendini korumak için karşı tarafada zarar verme ihtimalinide kendi içinde taşır.
Örneğin ilköğretim çağında 9 yaşındaki bir çocuk sınıfta sırasına otururken yanlışlıkla yanında oturan sıra arkadaşının çantasını düşürdüğünü, sıra arkadaşının çantası düşürüldüğü için ona vurup küfür ettiğini, çocuğun o an kendini savunamayıp gözlerinin dolduğunu ve bütün ders boyunca üzüntü içinde derslere odaklanamayıp bu olayı kendi içinde düşünmeye devam ettiğini varsayalım. Bu çocuk akşam eve geldiğinde annesine bu olayı anlattığını ve annesininde dinledikten sonra çocuğa "Arkadaşının çantasını düşürdüğü için sıra arkadaşının bu öfkesinin haklı olduğunu, boş ver" dediğini varsayalım. Şimdi bu örnekte annenin çocuğa mesajı nedir? Arkadaşının çantasını istemeden düşüren çocuğa bilmeden yaptığı hataya rağmen karşı tarafın öfkesini hak ettiği mesajını vermiştir. Bu anne-çocuk diyaloğuna baktığımız zaman anne çocuğa "sağlıklı sınırların" ne öğrettiğini sizce öğretebilmiş midir?
Elbette ki hayır. Anne çocuğa dikkatsizliğinden dolayı yol açabileceği davranış karşısında arkadaşına nasıl cevap verebileceğini, arkadaşının ona hakareti karşısında kendisini nasıl koruyacağını kısacası çocuğa arkadaşı tarafından duygusal ihmal tepkisi karşısında kendisinin nasıl tepki vermesi gerektiğini öğretememiştir. Çocuğun annesi, çocuğa arkadaşının çantasını düşürdüğü için önce arkadaşından özür dilemesi gerektiği, özür dilemesine rağmen arkadaşı kendisine hakaret etmeye devam ediyorsa ona kendisine bağırıp hakaret etmesini onaylamadığını bunu yapmaya devam ederse sınıf öğretmenine gidip destek alacağını söyleyip çocuğa nasıl sağlıklı sınırlar çizebileceğini bu olay üzerinden öğretebilirdi.
Yukardaki örnektede görüldüğü gibi eğer aile işlevsiz ise çocuğa kendisine zarar veren bir durum karşısında kendisini nasıl koruyacağını öğretemez. Çocuk kendisine zarar verici davranışlar karşısında diğerlerini nasıl engelleyeceğini ve onlara nasıl sağlam sınırlar geliştireceğini bilemez.
Çocuklara kötü davranış karşısında öğretilen sessiz kalma veya kendi içindeki korku ile sinme davranışı çucukara zamanla daha agresif ya da daha pasif biri yapar. Burada bu olay karşısında kırılganlığını ifade eden çocuğun tehlikeli bir olay karşısında kendisini nasıl savunacağını öğretemeyen ebeveyn çocuğu savunmasız ve kırılgan birey olmasını pekiştirmiştir. Bu çocuk artık annesinin kendisine gösterdiği işlevsiz sınırlarla hayata devam edecektir. Yetişkin olduğunda da zor durumlar karşısında kendisini uygun bir şekilde nasıl koruyacağını ve kendini başkalarının zararı karşısında nasıl savunacağını bilemeyecektir. En önemliside yakın ilişkilerde daha izole ve duygusal olarak daha yalnız birer birey olacaktır. Çünkü sağlıklı ilişkilerin temeli sağlıklı sınırlarla mümkündür.
Bu yüzden çocukların sağlıklı birer birey olabilmesi ve kuracakları ilişkilerde kendi istek ve ihtiyaçları ile kalabilmesi için önce enebeyn olarak bizlerin nasıl sağlıklı sınırlar çizmemiz gerektiğini biliyor olmamız gerekir. Çocuklara doğru sınır eğitimi vermezsek çocuklar kurdukları sosyal veya romantik ilişkilerde kırılgan ve kolay incinebilir birer birey olacağı gibi içinde bulunduğu bütün ilişkilerde diğerleri ile kolay iletişim kurmanın kolay yolunu bulmakta zorlanacaktır. Bu nedenle öncelikle bizlerin işlevsel birer ebeveyn olması, işlevsel birer ebeveyn olmada ihtiyacımız olan ilişki ve iletişim becerilerinin hangisine ihtiyaç duyduğumuzun farkında olması çok önemlidir.
Sevgilerle...
