Yurt dışında çalışan işçilerimizin sosyal güvenliğini güvence altına almak için 35 ülke...

Yurt dışında çalışan işçilerimizin sosyal güvenliğini güvence altına almak için 35 ülke ile sosyal güvenlik ikili sözleşmeler yapılmıştır. Yurt dışı borçlanması, Türk vatandaşları ile doğduğunda Türk vatandaşı olduğu halde sonradan vatandaşlıktan çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerin 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması koşuluyla ve istekleri halinde emeklilikleri bakımından değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Kısmi aylıklar Sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle sosyal güvenlik kanunlarına göre kendilerine veya hak sahiplerine kısmi aylık bağlanmış olanlar, talep ettikleri takdirde, 4 üncü madde hükmüne göre tahakkuk ettirilen borçlarını tamamen ödemeleri şartıyla kısmi aylıkları, borçlarını ödedikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren kısmi aylığın başlangıç tarihi esas alınarak mülga 2829 sayılı Kanun ya da 5510 sayılı Kanunun 53 üncü maddesi uyarınca tespit edilecek statüye göre ilgili sosyal güvenlik kuruluşunca tam aylığa çevrilir. Bu uygulamada borç miktarının tahakkukunda sözleşme akdedilen ülkenin sigorta kurumlarınca gönderilmiş olan hizmet cetvelindeki, tam aylığa yeterli olan gün sayıları nazara alınır. Ancak, istekleri halinde sigortalı veya hak sahipleri, hizmet cetvelindeki gün sayılarının tamamını da borçlanabilirler. Sözleşme aylığı, diğer bir ifade ile kısmi aylık, sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında sözleşmeye taraf ülkelerde geçen hizmetler toplamına göre hesaplanan ve ülkemizdeki gün sayısı oranındaki tutar üzerinden ödenen aylık anlamına gelmektedir. Kısmi aylık, (Toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanan teorik aylık miktarı x Türk mevzuatına göre geçen prim ödeme gün sayısı) / (Toplam prim ödeme gün sayısı) formülüne göre hesaplanacaktır. 5 YILLIK HİZMET SÜRESİ Örnek: Türkiye de 5 yıllık hizmet süresi ve sözleşmeli bir ülke olan Almanya’da 20 yıllık sigortalılık süresi bulunan sigortalıya, iki ülkede geçen hizmetlerinin toplamı olan 25 yıl üzerinden aylık bağlanmaktadır. Ancak ödeme yapılırken toplam hizmetin sadece 5 yılı Türkiye’de geçtiğinden 5/25 oranında ödeme yapılır. 25 yıl karşılığı 2000 TL aylık hesaplanan bir sigortalıya 2000x5/25=400 TL aylık ödenir. Bu şekilde bağlanan aylığa kısmi aylık denilmektedir. Kalan 20/25 oranındaki aylık Almanya mevzuatına göre hesaplanarak Almanya Emeklilik Kasaları tarafından ödenmektedir. Örnek: Romanya'da 20/11/1995-25/10/2007 tarihleri arasında 4295 gün; Türkiye'de 18/1/1983-31/12/1994 tarihleri arasında Kanunun 4/1-(b) bendi kapsamında 4303 gün hizmeti bulunan 1/1/1960 doğumlu erkek sigortalı 1/3/2020 tarihinde aylık talebinde bulunmuştur. Sigortalı talepte bulunduğu tarihte 60 yasındadır. 15 yıl ve 5400 gün üzerinden yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanan sigortalıya Türk mevzuatına göre müstakil yaşlılık aylığı bağlanmayacağından, 1/4/2020 tarihi itibariyle (4303/8598 = 0,5005 sabit sayı oranıyla) kısmi yaşlılık aylığı bağlanacaktır. 34 ülke ile yapılan ikili sözleşmelerde Libya hariç 33 ülkede çalışan sigortalıların Türkiye de mevcut Sosyal Güvenlik Kurumlarında 4-a 4-b 4-c geçen hizmet süreleriyle ilişkilendirilmesi suretiyle kısmi emekli aylığı bağlanmaktadır. Bu aylıklar bağlanırken süreler dikkate alınarak orantıyla emekli aylığı veriliyor. Kısmi emekli aylığı alanlara aynı zamanda GSS anlamında haklardan kendileri ve bakmakla yükümlü olanlarda faydalanıyor. Kısmi emekli aylığı bağlananlar yurtiçinde 4-a çalışmaları halinde destekleme primi ödeyecekleri gibi, işveren olmaları halinde 4-b prim ödemeyeceklerdir. İstekleri halinde kısmi emekli aylıklarını yurtdışı borçlanmasıyla tam emekli aylığına dönüştürme imkanları da vardır. Kısmi aylığı tam aylığa dönüştürmek için 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 45'i olacağı öngörülmüştür Tahakkuk ettirilecek toplam borçlanma tutarı günlük borçlanma tutarı ile borçlanılan gün sayısının çarpımından oluşacaktır. Formül ile ifade edilirse; Bir Günlük Borçlanma Tutarı = Seçilen Prime Esas Kazanç x yüzde 45 Toplam Borçlanma Tutarı = Bir Günlük Borçlanma Tutarı x Gün Sayısı şeklinde olacaktır.