Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği, 29.06.2021 tarihli 4198 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı uyarınca 30.06.2021 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Uygulamalar bu yönetmelik çerçevesinde sürerken, 30.10.2024 tarihli resmi gazetede, yönetmeliğin bazı hükümlerinin değiştirilmesine ilişkin yapılan düzenlemeler yayımlandı. Bazı konularda sisteme entegre olması gibi olumlu değişiklikler yer alırken, aile hekimleri ile ilgili sözleşme şartları, ödeme sistemleri ve iş güvencesi konularında öncekinden farklı düzenlemeler getirilmiş oldu. Örneğin bakılacak hasta sayısı Bakanlık tarafından belirlenmiş olup, bu sayının altında hasta bakılması durumunda aile hekiminin ücretinden kesinti yapılacağı değerlendirilmiştir. Bu da hastalara ayrılabilecek muayene zamanının 3 dakika ve hatta altında bir süreye tekabül etmesine sebebiyet vermektedir. Bu süre içinde hastanın şikayetlerinin dinlenmesi, sağlıklı bir muayenenin yapılması ve gerektiğinde ilaç yapılması olanak dahilinde görülmemektedir. Dolayısı ile ne hasta ne de doktor açısından makul bir sürenin öngörülmediği anlaşılmaktadır. Bir diğer husus da puanlama sistemine göre uygulama yapılmasına ilişkindir. Bakanlık ile aile hekimi arasında yapılacak olan sözleşmelerde iş güvencesi unsurunda zayıflama olduğu ve yenilemenin veya sözleşme yapılmasının hangi kriterlere bağlı olduğu hususunda belirsizlikler getirildiği gözlemlendiği hekimler tarafından ifade edilmektedir. Bakılan hasta sayısı ile tavan nüfusun işleme girmesi ile bulunan değer üzerinden aile hekimine ödeme yapılmakta olduğundan, tavan nüfus sayısının 4binden 3 bin 500’e düşürülmesi durumunda matematiksel hesabın sonucu olarak aile hekimlerinde bir gelir kaybı olacağı ifade edilmektedir. Bunun dışında nüfus gruplarına göre puan sistemi olan; gebe, çocuk, 65 yaş üstü kişiler ve bu gruplarda yer almayan nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan diğer kişilerin katsayısı mevcut sistemdeki katsayının yarısına indirilmiş olduğundan, çarpım sonucu bulunacak değer, yine ücret azalmasına neden olacaktır. 

NEGATİF PERFORMANS

Ayrıca lohusa izlem sayısı da negatif performans olarak değerlendirilecek ve bir tek izlemi kaçırmak dahi yüzde 10 performans kaybına neden olacaktır. Kesintiler yalnızca puanda değil, teşvik ve destek kalemlerinde de azalmaya sebebiyet verecektir. Ayrıca hastaların altı aylık süreç içinde en az bir kez aile hekimine gitmesine göre düzenlenmiş sistem içinde, hasta 6 ay içinde bir kez aile hekimine gitmez ise katsayı hesabı yarıya indirilerek belirleneceğinden, aile hekiminin yine geliri düşecektir. Mesleklerini icra ettikleri mekanın kirasını kendileri ödeyen aile hekimlerine verilen kira desteği oranı da düşük artırılmış olmakla, burada yine aile hekimleri aleyhine bir durum gelişmiş olmaktadır. Destek yüzde12 ama yine devletin açıkladığı ve kira zamlarına esas oluşturacak oran yüzde 63-55 gibi oranlarda olduğundan, yine büyük bir mağduriyetin ortaya çıktığı açıktır. Cari giderlerin artış oranının da TÜFE’ye endekslenmesinin ancak bu mağduriyeti giderebileceği açıktır. Aile sağlığı merkezlerindeki teknik aksaklıklar nedeniyle bakılan hasta sayısının azalması ihtimali durumunda dahi sorumluluk aile hekimine yüklenmiş olmakta ve yine gelir kaybına uğrama yaptırımı ile karşı karşıya bırakılmakta oldukları anlaşılmaktadır.

Ortalama muayene sayısının altına düşen hekimlerin teşviklerden yararlanma olanağı da ortadan kaldırılmış olacaktır. Özellikle çalışılmayan dönemde hastasının başka bir sağlık kuruluşuna gitmesi durumunda yine aynı sorun ortaya çıkmaktadır. Hasta memnuniyeti önceliği ifadesi de inisiyatifi doktordan alarak hastaya teslim etmek ve belki de kendisi için olumlu sonuç oluşturmayacak isteklerde bulunan hastaların yalnızca hastanın iyiliği için doktor tarafından karşılanmaması durumunda, iyi bir şey yapmaya çalışan doktorun mağduriyetine sebebiyet verebilecek bir uygulama olacaktır. Akılcı ilaç ortalamasının altına düşen aile hekimleri de teşvik olacaktır. Oysa hastanın bu ilaca ihtiyacı olabilir ama yaptırım doktora uygulanmaktadır. Aile hekimlerine, entegre hastanelerde nöbet tutma yükümlülüğü getirilmiştir. Ayda toplam 96 saat nöbet tutmayan veya bu süre içinde 8 saat dahi nöbet tutmayan aile hekiminin maaşından yüzde 8 kesinti yapılacaktır. Sorunların en kısa sürede giderilmesini diliyoruz.

Arabulucu Avukat Nurdan Heris