Bilindiği üzere, Sosyal Güvenlik Kurumu mensubu vatandaşlar için 2008 yılı ekim ayı bir milat oluşturmaktadır. Bu tarihten itibaren geçerlilik sağlayan pek çok radikal uygulama getirilmiş, pek çok konu, önceki uygulamalardan çok farklı boyutlara taşınmıştır. Pek çok uygulama, 2008 yılı ekim ayı öncesinde işe başlama ve sonrasında işe başlamış olma durumuna göre değişiklik arz etmektedir. Gerek emeklilik süresi, gerek emeklilerin yakınlarının yararlanabildiği bazı haklar gibi pek çok uygulama değiştirilmişti. Yine aynı dönem esas alınmak suretiyle bazı değişiklikler, yeni yasal düzenleme ve akabindeki yönetmelik ile uygulamaya konmuş olmaktadır.
Yeni bir yasal düzenleme de 15 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girmek suretiyle özellikle engelli vatandaşlar ve engelli emekliliği ile yeni düzenlemeler getirmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu da aynı konuda uygulama kolaylığı sağlayan ve açıklayıcı nitelik taşıyan bir genelge yayımladı. Bu genelge, 15 Ocak 2025 tarihi sonrası yapılacak engelli emeklilik koşulları ile ilgili uygulamaların nasıl yapılacağına ilişkin açıklamaları getirdi.
Öncesinde uygulama nasıldı?
Engellilik konusu ile ilgisi olanların bildiği üzere, 2008 yılı ekim ayı öncesinde çalışmaya başlayan SSK’lıların engelli olanları, bugüne değin, önce Maliye Bakanlığı sağlık kurullarından sağlık raporu alıyorlardı. Belirlenen engellik oranı üzerinden de vergi indiriminden yararlanıyorlardı. Yeterli prim gün sayısının olması durumunda ve sigortalılık süresi gibi koşullar gerçekleşmiş ise yaş sınırı aranmaksızın emekliliğin gerçekleşmesi mümkün olabiliyordu. Kişinin birden fazla hastalığının olması durumunda, vergi indiriminde kullanılan raporda engellik raporuna bunların tümü işlenebiliyordu.
Yeni düzenlemedeki fark nedir?
Yeni düzenlemeye göre, engellilik nedeniyle emekli olmak isteyen SSK mensubu kişiler, yalnızca Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık kuruluşlarından rapor alabilecekler. Söz konusu raporda da birden fazla hastalık olsa dahi, çalışma gücünde en fazla kayba neden olan tek bir hastalık işlenebilecek.Hem rapor alınan kurum ve hem de engellilikteki çeşitliliğin rapora işlenebilmesi açısından mevcut uygulama yeni uygulamada devre dışı kalmış oldu.
Çalışma gücü kaybına ilişkin kriterler nasıl belirlendi?
Sosyal Sağlık Kurumu sağlık kuruluşlarınca belirlenen çalışma gücü kayıp oranına göre de getirilen bazı kriterler getirilmiştir.
Buna göre;
* Çalışma gücü kayıp oranı yüzde 40-49 arası olanlar, 18 yıllık sigortalılık süresi ve 4100 gün prim gününe göre emekli olacaklardır.
* Çalışma gücü kayıp oranı yüzde 50-59 arası olanlar, 16 yıl sigortalılık süresi ve 3.700 prim gününe göre emekli olacaklardır.
* Çalışma gücü kayıp oranı yüzde 60 ve üzeri olanlar ise daha önceki düzenlemeye uygun olarak 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamlamış olmaları durumunda yaş şartı aranmaksızın emekli olabileceklerdir.
Daha önceki düzenlemeye göre emekli olanlara bu uygulamanın etkisi nasıl olacaktır? Bu konuyu bir sonraki yazımızda dile getirmeye çalışacağız.
Arabulucu Avukat - Nurdan Heris
