Umuda Yolculuk Anıtı’nın hikayesi

İşçi göçünün Almanya’ya 60, Hollanda’ya 57’nci yılı neticesiyle İstanbul’a “Umuda Yolculuk” Anıtı dikilmesiyle ilgili Kemal Yalçın rapor hazırlayarak süreçle ilgili bilgilerini aktardı. 2021 yılı Tür...

İşçi göçünün Almanya’ya 60, Hollanda’ya 57’nci yılı neticesiyle İstanbul’a “Umuda Yolculuk” Anıtı dikilmesiyle ilgili Kemal Yalçın rapor hazırlayarak süreçle ilgili bilgilerini aktardı. 2021 yılı Türkiye’den Almanya’ya işçi göçünün 60’ıncı, Türkiye’den Hollanda’ya işçi göçünün ise 57’nci yılı nedeniyle Rotterdam ve İstanbul’da Göçmen İşçi Anıtlarının dikilmesinin öyküsünü Kemal Yalçın, hazırladığı raporla anlattı. Yalçın, raporda; işçi göçünün nedenlerine, İşgücü Alım Anlaşması’na ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile İstanbul Kadıköy Belediyesi’nin anıtın dikilmesi için verdiği desteğe değindi. ANLAŞMANIN MİMARI: NECATİ GENÇ Yalçın, Türkiye-Hollanda arasında yapılan anlaşmada önemli rol oynayan Necati Genç’in hayatı hakkında raporda bilgi verdi. Hollanda’ya ilk gelen Türk işçisinin Necati Genç olduğunu söyleyen Yalçın, “Bir gemide sağlıkçı olarak çalışan Necati Genç 1958 yılında Rotterdam’a gelmişti. Hollandalı bir kadına âşık oldu. Çalıştığı gemiye bir daha dönmedi, Hollanda’da kaldı. Âşık olduğu Hollandalı kadınla evlendi, Rotterdam’a yerleşti. Kısa zamanda Hollandaca öğrendi. Bu tarihlerde resmi görevliler dışında Hollanda'da Türk yoktu. Necati Genç, 1960 yılında Türkiye’nin Lahey Büyükelçiliği'nde işe başladı. Hollandacasını geliştirdi. 1962 yılında Rotterdam’da bir hastaneye sağlıkçı olarak işe girdi” dedi. İŞÇİ SEÇME BÜROSU Türklerin Hollanda’ya gidişinin düzenli yapmak için Ankara’ya büro açıldığını belirten Yalçın, “Hollanda’da Türklerin sayısı 200’e ulaşmıştı. Fakat Türklerin gelişi düzensizdi. Hollanda Almanya örneğinde olduğu gibi Türkiye’den düzenli, seçme işçiler almak istiyordu. Bu amaçla Necati Genç Ankara’da ‘Hollanda İş Bulma ve Yerleştirme Bürosu’ adlı bir büro açtı. Bu büro Hollanda’da çalıştırılmak üzere işçileri seçecekti” diye konuştu. “ANLAŞMA İMZALANDI” Anlaşmayı ve sonraki süreci anlatan Yalçın şunları söyledi: “Necati Genç, seçilen işçileri Hollanda’ya getiriyor, işe başlamalarına yardımcı oluyordu. Hollanda’ya gelen işçiler daha sonraki yıllarda hemşerilerini, köylülerini, akrabalarının da Hollanda’ya gelmelerini sağlamaya çalışıyorlardı.1960-1964 yılları geçici bir dönemdi. Hollanda, Türk işçilerini deneyip, çalışkanlıklarını gördükten sonra 19 Ağustos 1964 tarihinde Lahey şehrinde ‘Türkiye-Hollanda İşgücü Anlaşması’ imzalandı. 19 Ağustos 1964 tarihinde imzalanan anlaşmadan sonra Türkiye’den Hollanda’ya işçi göçü hızla arttı. 1974 yılındaki ekonomik kriz sırasında Almanya’da olduğu gibi Türkiye’den işçi alımı durduruldu. Sonraki yıllarda ihtiyaca göre yeniden işçi alımı yapıldı.1980-1989 yılları arasında Türkiye’den Hollanda’ya göçler daha çok evlilik yoluyla devam etti. Ayrıca 1980-1990 yılları arasında Türkiye’den Hollanda’ya siyasi mülteciler geldi.” ‘İLK GÖÇMEN İŞÇİ ANITI’ Çalışmak için Hollanda’ya giden ve hayatını kaybeden göçmen işçilerin toprağa verildiğini vurgulayan Yalçın, “Ölenle ölünmüyor, hayat devam ediyor. Önemli olan ölenlerin anılarını yaşatmaktır. Toplumsal hafızayı canlı tutmaktır. Toplumsal hafıza anıtlarla, edebiyat ve sanat eserleriyle canlı tutulabilir. Hollanda’da ilk Göçmen İşçiler Anıtı 10 Kasım 2013 tarihinde Rotterdam’da Afrikaanderplein Meydanı'na dikildi” diye konuştu. ANIT PROJESİ ORTADA KALDI Kemal Yalçın, Zeki Baran’ın konuşmasına raporunda yer verdi: Hollanda’ya yapılan bu anıtın bir benzerini İstanbul’da Sirkeci Tren İstasyonu’na dikmek için harekete geçildiğini Zeki Baran’ın konuşmalarını aktararak şu ifadeleri kullandı: “Rotterdam ‘Misafir İşçi’ Anıtı’nı gerçekleştiren Hollanda Demokratik Sosyal Dernekler Federasyonu Genel Başkanı Doç. Dr. Nevzat Cingöz, Gazeteci Ömer Hünkâr Ilık ile birlikte çalışmaya başladık. Arkadaşlar bana Sirkeci’ye anıt dikme projesinin başkanlığını verdiler. Hep birlikte kollarımızı sıvadık, işe sarıldık. Ben o günlerde bu projenin çok kısa bir sürede gerçekleşeceğini sanıyordum. Proje başkanı olarak 10 yıl kadar önce Eski Kültür Bakanı Ertuğrul Günay ile Berlin’de görüştüm, projemizi anlattım. Çok beğendi, ‘Yaparız, size yardımcı oluruz’ dedi. Ertuğrul Günay görevinden ayrıldı. Anıt projesi ortada kaldı. Fakat biz çalışmalarımıza devam ettik. Eski Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Hollanda’ya geldiği zaman konuştum. O da projemizi çok beğendi, ‘Size yardımcı oluruz’ dedi. Davutoğlu da gitti.” ‘YARDIM ALAMADIK’ Konuşmasında destek vereceklerini söyleyen kimseden yardım alamadıklarının altını çizen Zeki Baran, “Hollanda İstanbul Başkonsolosu ile birlikte Sirkeci Tren İstasyonu Fatih Belediyesi sınırları içinde olduğu ve dikileceği yer izninin Fatih Belediyesi’nden alınacağı için Hollanda İstanbul Başkonsolosu ile birlikte Fatih Belediye Başkanı Sayın Mustafa Demir’i ziyaret ettik. Belediye Başkanı bizi çok iyi karşıladı, projemizi kutladı, ‘Bu anıtı Sirkeci’ye dikeriz’ dedi. Fakat anıt yeri için gerekli izin bir türlü verilmiyordu. Eski Enerji Bakanı Taner Yıldız ile konuyu konuştuk. Olumlu yanıt aldık. Olmadı. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile görüştük. ‘Çok iyi bir düşünce. Size yardımcı oluruz’ dedi” diye konuştu. ‘İBB DESTEĞİ’ İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın İmamoğlu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürü Prof. Dr. Yasin Çağatay Seçkin’i anıtın dikilmesine yardımcı olması için görevlendirdi. Böylece son aşamaya gelindi. Umuda Yolculuk Anıtı’nın ismini Hâkim Nazife Kaya önerdi ve anıtın kitabesini yazdı. 10 metre uzunluğunda, 3 metre genişliğindeki Umuda Yolculuk Anıtı’nın tasarımı, dökümü İzmir'de yaşayan heykel sanatçıları Zafer Dağdeviren, Ali Yaldır ve Derya Ersoy tarafından yapıldı. “İZİN ALAMADIK’ Anıtın dikileceği yer için izin alma aşamasına geldiğinde Sirkeci Tren İstasyonu’nun bulunduğu yer için Anıtlar Kurulu’ndan izin almak gerektiğini, anıt yapıldığını ama dikileceği yer için izin alamadığı için dikilemediğini vurgulayan Baran, “İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın İmamoğlu araya girdi. Olmadı, izin alamadık. Zaman geçiyordu. Bir an önce anıtın dikilmesi gerekiyordu. Büyükşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürü Sayın Prof. Dr. Yasin Çağatay Seçkin, “Şimdilik bu anıtı esas yerine değil, geçici olarak Kadıköy Belediyesi sorumluluğu altındaki İskele Meydanı’na dikelim, size söz veriyorum, en kısa zamanda bu anıtı Sirkeci’ye esas yerine taşırız,” dedi. Başka çaremiz yoktu, bu öneriyi kabul ettik. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Kadıköy Belediyesi çok yardımcı oldular. Açılış günü çok yağmurluydu. Büyükşehir Belediyesi Umuda Yolculuk Anıtı’nı açılış töreninin yapılacağı yere saydam büyük bir çadır kurdu. Böylece yağmurdan korunmuş, huzur içinde anıtı açmış olduk” ifadelerini kullandı. Kimler katıldı? 18 Haziran 2021 tarihinde düzenlenen açılış törenine Hollanda Ankara Büyükelçisi Sayın Marjanne De Kwaasteniet, Hollanda İstanbul Başkonsolosu Bart van Bolhuis, Hollanda Demokratik Sosyal Dernekler Federasyonu ve DSDF Genel Başkanı Nevzat Cingöz, DSDF’ye daha önce başkanlık yapmış olan ve bu anıta çok emekleri geçmiş olan Musa Öztürk ve Cezmi Doğaner, birinci kuşaktan DSDF üyeleri İsmail Polat ve Muhsin Ayboğan, İBB Park, Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanı Prof. Dr. Yasin Çağatay Seçkin, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, Gazeteci Ömer Hünkar Ilık, Hollanda Yozgatlılar Federasyonu Genel Başkanı, Türkler İçin Danışma Kurulu Başkanı Zeki Baran, Almanya Sosyal Demokrat Halk Dernekleri Federasyonu ve HDF Genel Başkanı Necip Şahin, altı ülkenin İstanbul Başkonsolosları katıldı.