Ticari hayatın ekonomi penceresindeki manzara yine parlak değil. Karşılıksız çek miktarı ve tutarındaki yukarı yönlü trend devam ediyor ve işletmelerin finansal sağlığını tehdit ediyor. Sorunun temelinde çeşitli faktörler yatıyor. Enflasyon sebebi ile işletmeler fiyat politikalarında ve nakit akışı yönetimlerinde başarıyı sağlayamıyor ve ekonomik belirsizlikler eklenince işletme sahiplerinin finansal riskleri değerlendirme yetenekleri ortadan kalkıyor.
Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerine göre: 2024 yılı Ocak ayında bankalara 340 bin keşideciye ait 1 milyon 935 bin 692 adet çek ibraz edilmiş olup, toplam tutar bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 83 artış ile 641 milyar 578 milyon TL olarak gerçekleşti. Bankalara ibraz anında karşılıksız çıkan, 4 bin 855 keşideciye ait 20 bin 245 adet çekin toplam tutarı ise 10 milyar 671 milyon TL oldu. Karşılıksız çek adedi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 73 artarken, karşılıksız işlemi yapılan çek tutarı yüzde 257 artış gösterdi. 2023 yıl sonu verilerinde ise; bir önceki yıla göre bankalara ibraz edilen çek adedinde neredeyse bir fark yok iken, ibraz edilen çek tutarı yüzde 73, karşılıksız işlemi yapılan çek tutarı yüzde 176 artış gösterdi.
Türkiye'nin son yıllarda her geçen gün etkisi artarak yaşadığı makroekonomik dalgalanmalar, işletmeler arasındaki finansal süreci etkiliyor. Özellikle döviz kurlarındaki oynaklık ve enflasyon gibi faktörler, işletmelerin nakit akışını tahmin etmelerini zorlaştırıyor. Finansal okur yazarlık konusundaki yetersizlik ve finansal yönetim becerilerindeki eksiklikler de ödeme dengesinin sağlanamamasına ve karşılıksız çeklerin yaygınlaşmasına sebep oluyor. Ticarette güven, işletmeler arasındaki en önemli unsur ve sağlam bir iş ilişkisinin temelidir. Ancak, karşılıksız çeklerin artması, bu güvenin sarsılmasına neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak ödeme araçları arasındaki çek kullanım oranı düşebilir ve ticaret hacmi azalabilir. Bu durum, ekonomik büyümeyi ve ticaret verimliliğini olumsuz yönde etkileyebilir.
Karşılıksız çeklerle mücadelede, etkili finansal düzenlemelerin ve denetimlerin rolü büyüktür. Bunların yanında; işletmelerin finansal yönetim becerilerini güçlendirmek, gelecekteki ödemelerini planlamak ve karşılaşabilecekleri riskleri öngörebilmek için daha iyi bir finansal planlama yapmaları önemlidir. Ayrıca, işletmelerin nakit rezervlerini artırmaları ve acil durumlar için yedek akçe oluşturmaları da karşılıksız çek riskini azaltabilir. Çek kullanımına yönelik mevzuat ve denetim süreçlerinin güçlendirilmesi, karşılıksız çeklerin verimli bir şekilde takip edilmesi ve cezaların caydırıcı olması, çeklerin kötüye kullanımını engelleyecektir. Bu kapsamda, çekle ilgili yasal düzenlemelerin gözden geçirilerek güncellenmesi ve denetim süreçlerinin daha etkin hale getirilmesi önem taşımaktadır. Finansal kurumların çek işlemleri üzerinde daha sıkı risk değerlendirmeleri yapmaları, müşterilerin finansal durumlarını daha detaylı bir şekilde değerlendirmesi önemlidir.
Sonuç olarak, Türkiye'de karşılıksız çek sorununun çözümü için hem hükümet hem finansal kurumlar hem de reel sektör tarafında atılacak adımların belirlenmesi ve uygulanması gerekmektedir. İşletmelerin finansal yönetim becerilerini güçlendirmesi, mevzuatın güçlendirilmesi, finansal kurumların kontrollerinin artırılması ve toplumsal bilinç ve eğitimin artırılması, karşılıksız çeklerin azalmasına katkı sağlayabilir. Bu adımların birlikte uygulanması, finansal istikrarın korunması ve ekonominin sağlıklı bir şekilde büyümesi için önemlidir.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik veri takvimi
18 Mart 2024, Pazartesi Çin Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
18 Mart 2024, Pazartesi Çin Perakende Satışlar
18 Mart 2024, Pazartesi Euro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi
18 Mart 2024, Pazartesi Euro Bölgesi TÜFE (Aylık-Yıllık)
19 Mart 2024, Salı Japonya Faiz Oranı
19 Mart 2024, Salı Japonya Sanayi Üretimi
20 Mart 2024, Çarşamba İngiltere TÜFE (Aylık-Yıllık)
20 Mart 2024, Çarşamba Türkiye Tüketici Güven Endeksi
20 Mart 2024, Çarşamba ABD Faiz Oranı
21 Mart 2024, Perşembe Japonya Dış Ticaret Dengesi
21 Mart 2024, Perşembe Euro Bölgesi Cari İşlemler Dengesi
21 Mart 2024, Perşembe Türkiye Faiz Oranı
21 Mart 2024, Perşembe İngiltere Faiz Oranı
21 Mart 2024, Perşembe ABD Cari İşlemler Dengesi
22 Mart 2024, Cuma Türkiye Kapasite Kullanım Oranı
Ekonomi ve finans sözlüğü
Açık bütçe: Gelirin gideri karşılamadığı bütçedir.
Direnç: Yükselmekte olan fiyatların, geçmekte zorlandığı veya bulunduğu yerden yeniden düşüşe geçtiği seviyedir. Yatırımcıların genellikle satış işlemleri açmayı tercih ettiği seviyedir.
